Islom karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti oziq-ovqat kimyosi va biokimyosi

4-rasm. Suvning molyar hajmi va muzning haroratga bogʻliqligi 
Solishtirish uchun CCL
4 
ni issiqlik oʻtkazuvchanligining oʻzgarishi 
keltirilgan. SSL
4
ham xuddi oddiy suyuqlikka oʻxshab, harorat 
koʻtarilishi bilan issiqlik oʻtkazuvchanligi kamayadi va issiqlik sigʻimi 
oʻsadi. 5-rasmdan koʻrinib turibdiki, muzning erishdagi issiqlik 
oʻtkazuvchanliging toʻrt barobar kamayadi. Oʻta sovitilgan suvning 
issiqlik oʻtkazuvchanligini oʻzgarishi xuddi oddiy suvnikiga oʻxshaydi. 
Suvning yana bir ajoyib xususiyatlaridan biri erkin holatda sharsimon 
shaklga aylanishidir (yomgʻir tomchisi, shudring). 
Suvning yana bir xossalaridan biri – namlik. Oddiy suyuqliklarda 
bosim koʻtarilishi bilan namlik kamayadi, harorat koʻtarilishi bilan 
pasayadi.
Namlik 1 g quruq modda suvning massa ulushi boʻyicha aniqlanadi 
va asosan (%) foizlarda ifodalanadi. Oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi 
namlik oʻzgaruvchan boʻladi. 
Namlik yoʻqotilganda mahsulotlarning tabiiy xossasi oʻzgaradi. 
Saqlanganda mahsulotlarning barqarorligiga erkin va bogʻlangan namlik 
ta‟sir etadi. Umumiy namlik bogʻlangan va erkin suv bilan 
xarakterlanmaydi. 

---

43 
10.2-jadval 
Oziq-ovqat mahsulotlari tarkibidagi oʻzgaruvchan namlik miqdori, % 
Mevalar, sabzavotlar 
70…95 
Pivo, sharbatlar 
87…90 
Tuxum 
70…80 
Sigir suti 
85…89 
Goʻsht 
60...75 
Pishloq 
37…40 
Non 
35...50 
Djem 
28…35 
Keks 
20…28 
Un 
14,5...15 
Kraxmal 
13…20 
Asal 
10…20 
Moy 
16...18 
Pechenye 
6…9 
Karamel 
7…8 
Shokolad 
5…7 
Quruq sut 
4...7 
Tuxum kukuni 
4...8.5 
Erkin namlik quritishda, quyultirishda, muzlatishda mahsulotdan 
tezda ajraladi. Masalan: meva va sabzavotlardagi namlik yuqori 
70...95% boʻlsa, namlikning katta qismi tezda ajraladi, bu erkin suvdir, 
55-10% namlikning ajralishi qiyin boʻladi. Oʻsimlik urugʻlarida, 
masalan bugʻdoyda 14% namlik quritilganda 10% suvning ajralishi 
qiyin boʻladi quritish jarayonida hujayra membranalaridan past haroratli 
suvning oʻtishi qiyin boʻladi.