Islom moliya tizimi

Musulmon mamlakatlaridagi tijorat banklari

G'arb tijorat banklari taxminan bundan ikki chorak asr oldin, g'arb dunyosi iqtisodiyotda axloqiy va axloqiy nuqtai nazarga ega bo'lgan paytga to'g'ri keladi. Musulmon dunyosi g'arb bilan aloqa qilganda, musulmonlar oldida ikkita tanlov bor edi:

a) tijorat bankini qabul qilish, chunki ular foizlar Qur'onda taqiqlangan riba elementini o'z ichiga olmaydi. yoki,

b) foizlar riba ekanligini qabul qilib, muqobil bank tizimini ishlab chiqishga harakat qiling.

Ammo qadimgi musulmon institutlari, masalan, shariat sudlari, kolon tomonidan samarasiz bo'lib qolgan ediharakat kuchlari. Musulmonlar mustamlakachilik institutlari, jumladan tijorat banklari bilan ishlashdan boshqa iloj yo'q edi.

Shunga qaramay, 19 -asrda bir qancha dinshunos olimlar, ribo atamasi, qarzdor o'z foydasidan to'lashi mumkin bo'lgan tijorat bank ssudalarini emas, balki ularni qaytarish qiyin bo'lgan iste'mol kreditlarini nazarda tutgan, deb ta'kidlashdi.
Ammo Qur'on iste'mol uchun qarz va ishlab chiqarish maqsadidagi qarzni farqlamaydi. Shuning uchun ularning qarashlari rad etildi. Natijada, zamonaviy tijorat banki musulmon mamlakatlarida unchalik katta yutuqlarga erisha olmadi va shu kungacha an'anaviy moliyaviy tizimning sovg'alari milliy moliya tizimida hukmronlik qilmoqda.


G'arbiy PLS takliflari

Qo'shma Shtatlar va Lotin Amerikasidagi iqtisodiy inqirozning turli davrlarida aktsiyadorlik tizimlari taklif qilingan. Ularning eng g'ayratli tarafdori amerikalik iqtisodchi Genri Simons (1899 - 1946) edi, u 1930 -yillarda an'anaviy kasrli zaxira bank tizimi tabiatan beqaror bo'lib, uning o'rnini ikkita alohida moliya instituti egallashi kerak edi:

100% zaxiralarni saqlaydigan depozit banklari. Ular omonatchilarning muvaffaqiyatsiz bo'lishlari va samarali pullarni yaratish yoki yo'q qilishlari mumkin emas edi. Ular shunchaki omonatlarni qabul qilishardi.
Mavjud banklarning kredit berish funktsiyalarini bajaradigan investitsiya ishonchlari. Bunday kompaniyalar o'z aktsiyalarini sotish orqali kredit olish uchun mablag 'oladilar.
Simonsning banklarning to'lovlari va portfel funktsiyalari o'rtasidagi farqni va birinchisida 100% zaxira majburiyatini talab qilish taklifi o'sha paytda rad etilgan, ammo Simonsning g'oyalariga qiziqish saqlanib qolgan.
An'anaviy bank tizimining beqarorligi uchun ko'p sabablar ilgari surilgan. Simonsning fikricha, asosiy kamchilik shundaki, inqiroz rivojlanib, daromadlar kamayadi, banklar zaxiralarni ko'paytirish uchun kredit berishadi. Biroq, har bir bank buni faqat boshqa banklar hisobidan qila oladi va shuning uchun ba'zi banklar to'lovga layoqatsiz bo'lib qoladi.
1980-yillar davomida AQShda bankning muvaffaqiyatsizligi aktsiyalarga asoslangan takliflarga bo'lgan qiziqishni va banklarning portfel faoliyatidan depozitlarni to'lashni ajratdi. Qabul qilingan takliflar, hech bo'lmaganda, depozit tomonida hozirda qo'llanilayotgan islomiy tizimlarga juda o'xshardi. Ammo islom tizimi oldinga siljiydi, banklar bergan kreditlar ham o'z mablag'lariga asoslangan bo'lishi kerak.

20 -asrdagi Islom banklari

1960-yillarda musulmon mutafakkirlari tijorat bankini foizsiz asosda tashkil etish yo'llari va usullarini kashf qila boshlaganlarida, iqtisodchilar o'z ishlarini xayolparastlik sifatida rad etishgan.
Ammo, 1963 yilda Misrda, Mit Gamrda, birinchi islomiy foizsiz bank paydo bo'ldi. G'amr tog'i qishloq edi va odamlar dindor edi. Ular Islomda foizlar taqiqlanganligini bilib, jamg'armalarini hech qanday bankka joylashtirmaganlar. Bunday sharoitda vazifa nafaqat manfaatlarga oid islomiy qadriyatlarni hurmat qilish, balki odamlarga bankdan foydalanish haqida ma'lumot berish edi.