Islomiyat tarixidir
Download 0.97 Mb. Pdf ko'rish
|
Payg'ambarlar tarixi islomiyat tarixidir
www.ziyouz.com kutubxonasi 122 Umar ibn Xattob (r.a.) Payg‘ambar masjidlarini kengaytirish lozim bo‘lganda quruvchi ustaga shunday amr etgan edilar: «Masjidni avval qanday bo‘lsa, odamlar uchun xuddi shunday qurib bergin, devorlarni sariq, qizil ranglarga bo‘yamagin, namozxonlarni chalg‘itmasin!» Ibn Abbos (r.a.): «Masjidni yahudiylar va nasroniylar kanisalarini bezaganlaridek tillo bilan bezamanglar!» - deganlar. Bunday dabdababozlikdan qaytarishni musulmonlarga bo‘lgan hurmat deb qarashimiz kerak. Chunki, masjidlarning obod va go‘zalligi jamoatning ko‘pligi, ibodatni butunlay Allohga tavajjuh bilan qilinganligidadir. Muso (a.s.) qurgan «qubbatuz zamon» bani Isroil adashib yurgan Tiyh vodiysida edi. Shuning uchun bu qubba yahudiylarning ka’basi va qiblasi bo‘ldi. Bu ka’baning imomi Muso (a.s.) edilar. Qubba yonida qilinadigan qurbonliklarga esa Horun (a.s.) mutasaddi edilar. Horun (a.s.)ning vafotlaridan so‘ng, u kishining avlodlari qurbonlik marosimlarini hozirgi vaqtgacha boshqaradilar. Muso (a.s.)ning vafotlaridan keyin u kishining ishlari shogirdlari Yusha’ ibn Nunga qoldi. Yusha’ ibn Nun bani Isroil qavmini Baytul maqdisga olib kirdilar. Muso (a.s.) o‘rnatgan qubba Baytul maqdis yonidagi katta qoyatosh ustiga o‘rnatildi. Odamlar shu qubbaga qarab namoz o‘qirdilar. Qubba yo‘q bo‘lib ketganidan keyin uning poydevori bo‘lgan qoyatoshga qarab namoz o‘qish davom etdi va bani Isroil payg‘ambarlarining qiblasi shu qoyatosh bo‘lib qoldi. Hatto Payg‘ambarimiz (s.a.v.) ham hijratdan avval shu qiblaga qarab namoz o‘qir edilar va o‘zlari bilan qibla orasiga Ka’bani qo‘yardilar. Madinaga hijrat qilganlaridan keyin namoz farz bo‘ldi va Rasululloh (s.a.v.) o‘n olti yoki o‘n yetti oy Baytul maqdisga qarab namoz o‘qidilar. Keyin asli Ibrohim (a.s.)ning qiblalari bo‘lgan Ka’ba Payg‘ambari miz (s.a.v.)ga va barcha musulmonlarga qibla qilib berildi. Muso (a.s.) Allohning amri bilan qurgan qubba va tobut haqida Qur’oni karimning «Baqara» surasida ishora bor: َﻨﻴِﻜَﺳ ِﻪﻴِﻓ ُتﻮُﺑﺎﱠﺘﻟا ُﻢُﻜَﻴِﺗْﺄَﻳ ْنَأ ِﻪِﻜْﻠُﻣ َﺔَﻳﺁ ﱠنِإ ْﻢُﻬﱡﻴِﺒَﻧ ْﻢُﻬَﻟ َلﺎَﻗَو ُلﺁ َكَﺮَﺗ ﺎﱠﻤِﻣ ٌﺔﱠﻴِﻘَﺑَو ْﻢُﻜِّﺑَر ْﻦِﻣ ٌﺔ َﻦﻴِﻨِﻣْﺆُﻣ ْﻢُﺘْﻨُآ ْنِإ ْﻢُﻜَﻟ ًﺔَﻳﻵ َﻚِﻟَذ ﻲِﻓ ﱠنِإ ُﺔَﻜِﺋﻼَﻤْﻟا ُﻪُﻠِﻤْﺤَﺗ َنوُرﺎَه ُلﺁَو ﻰَﺳﻮُﻣ ) ٢٤٨ ( «Payg‘ambarlari ularga aytdi: «Uning podshohlik belgisi shuki, sizlarga bir sandiq keladi. Unda Rabbingizdan taskin va Muso hamda Horun oilalaridan qolgan qoldiqlar joylashgan bo‘lib, uni farishtalar ko‘tarib turadilar. Agar chin mo‘‘min bo‘lsangizlar, shubhasiz, bunda sizlar uchun belgi bor». (Baqara, 248.) Alloh taolo Qur’oni karimning «Qasos» surasida Muso (a.s.) bilan Qorun orasida sodir bo‘lgan voqe’ani bayon etadi. ُءﻮُﻨَﺘَﻟ ُﻪَﺤِﺗﺎَﻔَﻣ ﱠنِإ ﺎَﻣ ِزﻮُﻨُﻜْﻟا َﻦِﻣ ُﻩﺎَﻨْﻴَﺗﺁَو ْﻢِﻬْﻴَﻠَﻋ ﻰَﻐَﺒَﻓ ﻰَﺳﻮُﻣ ِمْﻮَﻗ ْﻦِﻣ َنﺎَآ َنوُرﺎَﻗ ﱠنِإ َﺗ ﻻ ُﻪُﻣْﻮَﻗ ُﻪَﻟ َلﺎَﻗ ْذِإ ِةﱠﻮُﻘْﻟا ﻲِﻟوُأ ِﺔَﺒْﺼُﻌْﻟﺎِﺑ َﻦﻴِﺣِﺮَﻔْﻟا ﱡﺐِﺤُﻳ ﻻ َﻪﱠﻠﻟا ﱠنِإ ْحَﺮْﻔ ) ٧٦ ( ﺎَﻤﻴِﻓ ِﻎَﺘْﺑاَو ِﻎْﺒَﺗ ﻻَو َﻚْﻴَﻟِإ ُﻪﱠﻠﻟا َﻦَﺴْﺣَأ ﺎَﻤَآ ْﻦِﺴْﺣَأَو ﺎَﻴْﻧﱡﺪﻟا َﻦِﻣ َﻚَﺒﻴِﺼَﻧ َﺲْﻨَﺗ ﻻَو َةَﺮِﺧﻵا َراﱠﺪﻟا ُﻪﱠﻠﻟا َكﺎَﺗﺁ َﻦﻳِﺪِﺴْﻔُﻤْﻟا ﱡﺐِﺤُﻳ ﻻ َﻪﱠﻠﻟا ﱠنِإ ِضْرﻷا ﻲِﻓ َدﺎَﺴَﻔْﻟا ) ٧٧ ( «Albatta, Qorun Muso qavmidan edi. Bas, u qavmga kibr qildi. Biz unga xazinalardan kalitlari baquvvat jamoatga ham og‘irlik qiladigan narsalarni ato etgan edik. O’shanda qavmdoshlari unga: «Hovliqmagin. Chunki, Alloh hovliquvchilarni suymas! Alloh senga ato etgan narsa bilan oxiratni istagin va dunyodan bo‘lgan nasibangni ham unutmagin. Alloh senga ehson qilgani kabi sen ham odamlarga ehson qil! Yerda buzg‘unchilik qilishni istama. Chunki, Alloh buzg‘unchilarni suymas» - dedilar». (Qosos, 76-77.) Ibn Abbos aytadilar: «Qorun Muso (a.s.)ning amakivachchalari edi». Ibrohim an-Naxa’iy, Abdulloh ibn al-Horis, Sammok ibn Harb, Qatoda, Molik ibn Dinor, Ibn Jurayj va boshqa mufassirlar Qorunning nasabini Qorun ibn Yashab ibn Qohis, Musoning nasabini Muso ibn Imron ibn Qohis deb keltiradilar». Ibn Ishoqdan «Qorun Muso (a.s.)ning amakilari edi» degan rivoyat ham bor. Qatoda (r.a.) aytadi: «Qorun Tavrotni juda chiroyli ovoz bilan qiroat qilardi, shuning uchun unga «munavvir» (dillarni munavvar etuvchi) degan laqab berilgan edi. Shunga qaramasdan, Somiriydek uning qalbida ham munofiqlik bor edi. Boyligining haddan tashqari ko‘p bo‘lishi uni halokatga uchrashiga sabab bo‘ldi. Alloh taolo oyati karimada uning moli behisob ekanligini xabar beradi. Ba’zi mufassirlarning aytishlaricha, Qorunning dunyosini emas, balki uning xazinasi saqlanadigan omborlarning kalitini qirq tuya yoki oltmishta xachir ko‘tarib yurardi. Unga o‘zining qavmlaridan ba’zilari nasihat qilib: Payg’ambarlar tarixi Islomiyat tarixidir (1-kitob) www.ziyouz.com kutubxonasi 123 «Alloh senga ato etgan narsa bilan oxiratni istagin va dunyodan bo‘lgan nasibangni ham unutmagin. Alloh senga ehson qilgani kabi sen ham odamlarga ehson qil!» - deyishdi. Qorun esa bu mol-mulkning Alloh berganini inkor etdi: «(U) «Men unga faqat o‘zimdagi bilim sababligina erishdim» - dedi. Axir, u o‘zidan avval Allohning undan ko‘ra quvvatliroq va zaxirasi ham ko‘proq avlodlarni halok qilganini bilmasmi?! Jinoyatchilarning gunohlari haqida so‘rab o‘tirilmas! Qorun o‘zining mol-mulkidan odamlarga sadaqa, ehsonlar qilib, ularning muhabbatini qozonishni o‘ylamas, aksincha hammaga ko‘z-ko‘z qilib, qimmatbaho liboslar kiyar va boshqalarning hasadini, adovatini qo‘zg‘ashga harakat qilardi: َﻲِﺗوُأ ﺎَﻣ َﻞْﺜِﻣ ﺎَﻨَﻟ َﺖْﻴَﻟ ﺎَﻳ ﺎَﻴْﻧﱡﺪﻟا َةﺎَﻴَﺤْﻟا َنوُﺪﻳِﺮُﻳ َﻦﻳِﺬﱠﻟا َلﺎَﻗ ِﻪِﺘَﻨﻳِز ﻲِﻓ ِﻪِﻣْﻮَﻗ ﻰَﻠَﻋ َجَﺮَﺨَﻓ ُرﺎَﻗ ٍﻢﻴِﻈَﻋ ﱟﻆَﺣ وُﺬَﻟ ُﻪﱠﻧِإ ُنو ) ٧٩ ( َﻦَﻣﺁ ْﻦَﻤِﻟ ٌﺮْﻴَﺧ ِﻪﱠﻠﻟا ُباَﻮَﺛ ْﻢُﻜَﻠْﻳَو َﻢْﻠِﻌْﻟا اﻮُﺗوُأ َﻦﻳِﺬﱠﻟا َلﺎَﻗَو َنوُﺮِﺑﺎﱠﺼﻟا ﻻِإ ﺎَهﺎﱠﻘَﻠُﻳ ﻻَو ﺎًﺤِﻟﺎَﺻ َﻞِﻤَﻋَو ) ٨٠ ( «So‘ng, (Qorun) qavmi oldiga yasanib chiqqan edi, dunyo hayotini istaydigan kimsalar: «Eh, qani edi, bizlarga ham Qorunga ato etilgan narsa (boylik) bo‘lsa. Darhaqiqat, u ulkan nasiba egasidir» - dedilar. Ilm ato etilgan kishilar esa: «O’lim bo‘lsin sizlarga! Imon keltirgan va ezgu ish qilgan kishi uchun Allohning savobi yaxshiroq-ku! U savobga faqat sabrli kishilargina erishurlar» - dedilar. (Qosos, 79-80.) As-Sadiy va Ibn Abbosdan rivoyat etilishicha, Qorun bir buzuq ayolga sovg‘a-salomlar berib, qornida Muso (a.s.)dan bo‘lgan bola bor ekanligini da’vo qilishga buyurdi. Muso (a.s.) katta jamoatga mav’iza qilib turgan vaqtlarida ayol kelib: «Sen men bilan qilgan ishingdan men homilador bo‘ldim» - dedi. Muso (a.s.) uning iddiosidan qaltirab ketdilar va darhol o‘rinlaridan turib, ikki rakat namoz o‘qib, Allohga iltijo qildilar. Keyin qaytib kelib ayolga qasam ichishni yoki bu tuhmatni kim o‘rgatganini aytishni talab qildilar. Ayol bu tuhmatni Qorun o‘rgatganini tan oldi, tavba qilib, Allohga sajda qildi, istig‘for aytdi. Muso (a.s.) ham Allohga sajda qilib, Qorunni duoibad qildilar. Alloh taolo Qorunni qanday jazolashni Muso (a.s.)ning o‘zlariga havola qilib, Yerni Muso (a.s.)ga mute qildi. Yer Qorunning o‘zini, boyligini va qasrini birgalikda yutib yubordi. Ba’zi mufassirlarning aytishlaricha, Bir kun Muso (a.s.) qavmlariga qiyomat haqida so‘zlab berayotgan edilar. Qorun o‘zining eng qimmatbaho libosini kiyib, tillo taqinchoqlarini taqib, bezatilgan xachirga minib, jamoat yoniga keldi. Odamlarning xayoli payg‘ambar suhbatidan burilib, Qorunning dabdabasiga mahliyo bo‘lishdi va ba’zilari hayajonlarini yashirolmay, o‘rinlaridan turib ham ketishdi. Qorun Muso (a.s.)ning oldilariga kelib: «Ey Muso, sen payg‘ambarliging bilan mendan ustunlik qilsang, men mol-dunyo, boyligim bilan sendan ustunman. Agar xohlasang, maydonga chiqib kuch sinashamiz: men sening haqinga, sen esa mening haqimga duo qilishamiz» - dedi. Muso (a.s.) va Qorun ikkovlari keng maydonga yig‘ilgan jamoa oldiga chiqdilar. Kelishuvga muvofiq avval Qorun Muso haqiga duoibad qildi. Alloh taolo uning duosini ijobat qilmadi va Muso (a.s.)ga hech qanday zarar yetmadi. Ikkinchi bo‘lib Muso (a.s.) Qorunni duoyibad qildilar va dedilar: «Ey Allohim, Yerga amr etgin, bugun mening itoatimda bo‘lsin!» Alloh taolo Yerning itoatini ulug‘ payg‘ambari Muso (a.s.)ga berdi. Muso (a.s.) Yerga: «Ey Yer, Qorunni barcha boyligu qasrlari bilan yutgin!» - deb amr etdilar. Barcha odamlarning ko‘zi oldida Qorun va uning topgan narsalari Yer qa’riga g‘oyib bo‘ldi. Mufassir Qatoda (r.a.) aytadilar: «Yer Qorunni har kun bir odam bo‘yi o‘z tubiga tortadi». Ibn Abbosning aytishlaricha, Qorun yetti qavat Yer ostiga tushadi. Alloh taolo oyati karimada shunday dedi: َﻦِﻣ َنﺎَآ ﺎَﻣَو ِﻪﱠﻠﻟا ِنوُد ْﻦِﻣ ُﻪَﻧوُﺮُﺼْﻨَﻳ ٍﺔَﺌِﻓ ْﻦِﻣ ُﻪَﻟ َنﺎَآ ﺎَﻤَﻓ َضْرﻷا ِﻩِراَﺪِﺑَو ِﻪِﺑ ﺎَﻨْﻔَﺴَﺨَﻓ َﻦﻳِﺮِﺼَﺘْﻨُﻤْﻟا ) ٨١ ( ﱠﻟا َﺢَﺒْﺻَأَو َقْزِّﺮﻟا ُﻂُﺴْﺒَﻳ َﻪﱠﻠﻟا ﱠنَﺄَﻜْﻳَو َنﻮُﻟﻮُﻘَﻳ ِﺲْﻣﻷﺎِﺑ ُﻪَﻧﺎَﻜَﻣ اْﻮﱠﻨَﻤَﺗ َﻦﻳِﺬ َنوُﺮِﻓﺎَﻜْﻟا ُﺢِﻠْﻔُﻳ ﻻ ُﻪﱠﻧَﺄَﻜْﻳَو ﺎَﻨِﺑ َﻒَﺴَﺨَﻟ ﺎَﻨْﻴَﻠَﻋ ُﻪﱠﻠﻟا ﱠﻦَﻣ ْنَأ ﻻْﻮَﻟ ُرِﺪْﻘَﻳَو ِﻩِدﺎَﺒِﻋ ْﻦِﻣ ُءﺎَﺸَﻳ ْﻦَﻤِﻟ ) ٨٢ ( «Bas, Biz uni ham, hovlisini ham yerga yuttirdik. So‘ng uning uchun Allohdan o‘zga yordam beradigan biror jamoa bo‘lmadi va uning o‘zi ham g‘oliblardan bo‘lmadi. Kechagina uning maqomini orzu qilganlar: «Vo ajab, Alloh bandalaridan o‘zi xohlagan kishilarning rizqini keng qilib, (O’zi xohlaganlarining rizqini) tang qilib berar ekan-da! Agar Alloh bizga marhamat qilmaganda, bizlarni ham yerga yuttirgan bo‘lur edi. Vo ajab, kofirlar najot topmas ekan-da!» - deb qoldilar». (Qosos, 81-82.) Payg’ambarlar tarixi Islomiyat tarixidir (1-kitob) www.ziyouz.com kutubxonasi 124 Allohning oyati karimasida «Bas, Biz uni ham, hovlisini ham yerga yuttirdik» - deyilgan. Bani Isroil hovli-joyni Misrda qurgan edilar. Tiyh vodiysida adashib yurgan vaqtlarida, hovli-joy ham, qasr ham qurilmagan edi. Shuning uchun Qorun bilan sodir bo‘lgan voqea Tiyh vodiysida emas, balki Misrda sodir bo‘lgan bo‘lishi ham mumkin. Alloh taolo Qorun haqida «G’ofir» va «Ankabut» suralarida ham xabar bergan: ﺎَﻣَو ِضْرﻷا ﻲِﻓ اوُﺮَﺒْﻜَﺘْﺳﺎَﻓ ِتﺎَﻨِّﻴَﺒْﻟﺎِﺑ ﻰَﺳﻮُﻣ ْﻢُهَءﺎَﺟ ْﺪَﻘَﻟَو َنﺎَﻣﺎَهَو َنْﻮَﻋْﺮِﻓَو َنوُرﺎَﻗَو َﻦﻴِﻘِﺑﺎَﺳ اﻮُﻧﺎَآ ) ٣٩ ( َﺬِﺑ ﺎَﻧْﺬَﺧَأ ﻼُﻜَﻓ ُﻪْﺗَﺬَﺧَأ ْﻦَﻣ ْﻢُﻬْﻨِﻣَو ﺎًﺒِﺻﺎَﺣ ِﻪْﻴَﻠَﻋ ﺎَﻨْﻠَﺳْرَأ ْﻦَﻣ ْﻢُﻬْﻨِﻤَﻓ ِﻪِﺒْﻧ ْﻦِﻜَﻟَو ْﻢُﻬَﻤِﻠْﻈَﻴِﻟ ُﻪﱠﻠﻟا َنﺎَآ ﺎَﻣَو ﺎَﻨْﻗَﺮْﻏَأ ْﻦَﻣ ْﻢُﻬْﻨِﻣَو َضْرﻷا ِﻪِﺑ ﺎَﻨْﻔَﺴَﺧ ْﻦَﻣ ْﻢُﻬْﻨِﻣَو ُﺔَﺤْﻴﱠﺼﻟا َنﻮُﻤِﻠْﻈَﻳ ْﻢُﻬَﺴُﻔْﻧَأ اﻮُﻧﺎَآ ) ٤٠ ( «Qorun, Fir’avn va Homonni ham (halok qildik). Muso ularga (payg‘ambar ekaniga) hujjatlarni keltirganida, ular yer yuzida kibr-havo qildilar va (lekin) o‘zib ketuvchi bo‘lmadilar. Biz ularning har birini o‘z gunohi bilan tutdik. Bas, ularning orasida Biz ustiga tosh yog‘dirganlar ham, ular orasida dahshatli qichqiriq tutganlar ham, ular orasida Biz Yerga yuttirganlar va ular orasida Biz suvga g‘arq qilgan kimsalar ham bordir. Alloh ularga zulm qiluvchi bo‘lmadi, lekin ular o‘zlariga jabr qiluvchi bo‘ldilar». (Ankabut, 39-40.) Haqiqatda ham Alloh taolo Qorunni Yerga yuttirdi, Fir’avn va Homonni suvga g‘arq ettirdi. Imom Ahmad rivoyat qilgan hadisda, Abdulloh ibn Amr Payg‘ambarimiz (s.a.v.)dan shunday rivoyat qiladilar: «Payg‘ambarimiz (s.a.v.) bir kuni namoz haqida gapirib turib shunday dedilar: «Kimki, besh vaqt namozni o‘z vaqtida o‘qisa, namoz unga Qiyomat kunida nur, hujjat va najot bo‘ladi. Kimki, uni vaqtida ado etmasa, uning uchun nur, hujjat va najot bo‘lmaydi hamda Qiyomat kuni u odam Qorun, Fir’avn, Homon va Ubay ibn Xalaf bilan birga bo‘ladi». (Imom Ahmad. Musnad. 2-j. 169-bet.) Muso (a.s.) payg‘ambarlar orasida rasullik, nabiylik, ulul azmlik, kalimullohlik va sohibi Kitoblik fazilatlariga ega bo‘lgan buyuk payg‘ambar edilar. Alloh o‘z kalomida shunday deydi: ﺎًّﻴِﺒَﻧ ﻻﻮُﺳَر َنﺎَآَو ﺎًﺼَﻠْﺨُﻣ َنﺎَآ ُﻪﱠﻧِإ ﻰَﺳﻮُﻣ ِبﺎَﺘِﻜْﻟا ﻲِﻓ ْﺮُآْذاَو ) ٥١ ( ِﺐِﻧﺎَﺟ ْﻦِﻣ ُﻩﺎَﻨْﻳَدﺎَﻧَو ﺎًّﻴِﺠَﻧ ُﻩﺎَﻨْﺑﱠﺮَﻗَو ِﻦَﻤْﻳﻷا ِرﻮﱡﻄﻟا ) ٥٢ ( «(Ey Muhammad,) ushbu Kitobda Muso (qissasini) yod eting! Darhaqiqat, u tanlab olingan elchi- payg‘ambar edi. Biz unga Tur (tog‘i)ning o‘ng tomonidan nido qildik va uni munojot qilgan holida (O’zimizga) yaqin etdik». (Maryam, 51-52.) َﻦِﻣ ْﻦُآَو َﻚُﺘْﻴَﺗﺁ ﺎَﻣ ْﺬُﺨَﻓ ﻲِﻣﻼَﻜِﺑَو ﻲِﺗﻻﺎَﺳِﺮِﺑ ِسﺎﱠﻨﻟا ﻰَﻠَﻋ َﻚُﺘْﻴَﻔَﻄْﺻا ﻲِّﻧِإ ﻰَﺳﻮُﻣ ﺎَﻳ َلﺎَﻗ ﺎﱠﺸﻟا َﻦﻳِﺮِآ ) ١٤٤ ( «Ey Muso! Men seni odamlar uzra risolalarim (Tavrot bitiklari) va gaplashganim bilan mumtoz (tanlangan, xos) etdim. Bas, senga berganimni (qabul etib) ol va shukr qiluvchilardan bo‘lgin!» - dedi (Alloh)». (A’rof, 144.) Abu Hurayra (r.a.) aytadilar: «Payg‘ambarimiz (s.a.v.) dedilar: «Muso (a.s.) juda sharm-hayosi kuchli, o‘z badanlarini ochilib qolishidan qattiq uyaladigan zot edilar. Bani Isroil qavmidan ba’zi beodoblar Muso (a.s.) haqlarida bo‘lar-bo‘lmas ig‘volarni, Musoning badanida peslik, moxovlik yoki boshqa kasallik bor, degan mish-mishlarni tarqatar edilar. Alloh taolo bir kuni Muso (a.s.)ning pok ekanliklarini qavmlariga ko‘rsatib, mish-mishlarga barham berishni iroda qildi. Muso (a.s.) odamlarning ko‘zidan xoliroq joyga borib, kiyimlarini yechib, tosh ustiga qo‘ydilar va yuvinib g‘usl qildilar. Keyin kiyimlarini olib kiymoqchi bo‘lganlarida, tosh joyidan surilib, kiyimni olib qochdi. Muso (a.s.) qo‘llarida asolarini tutganlaricha: «Ey tosh, kiyimimni ber!» - deb toshning orqasidan quvib ketaverdilar. Shu borganlaricha, Bani Isroil qavmidan bir jamoa yig‘ilib turgan joyga yetdilar. Jamoa oldida tosh ham to‘xtadi. Muso (a.s.) esa shu yerda kiyimlarini kiyar ekanlar, qavm Muso (a.s.)ning badanlarini yalong‘och holda ko‘rib, Alloh yaratgan insonlarning eng chiroylisi ekaniga guvoh bo‘ldilar». (Buxoriy. “Sahih”. Muslim. “Sahih”. Ahmad. “Musnad”.) Alloh taolo bu haqda o‘zining oyati karimasida shunday bayon etadi: Payg’ambarlar tarixi Islomiyat tarixidir (1-kitob) www.ziyouz.com kutubxonasi 125 ي َأﱠﺮَﺒَﻓ ﻰَﺳﻮُﻣ اْوَذﺁ َﻦﻳِﺬﱠﻟﺎَآ اﻮُﻧﻮُﻜَﺗ ﻻ اﻮُﻨَﻣﺁ َﻦﻳِﺬﱠﻟا ﺎَﻬﱡﻳَأ اَ ِﻪﱠﻠﻟا َﺪْﻨِﻋ َنﺎَآَو اﻮُﻟﺎَﻗ ﺎﱠﻤِﻣ ُﻪﱠﻠﻟا ُﻩ ﺎًﻬﻴِﺟَو ) ٦٩ ( «Ey mo‘minlar, sizlar Musoga ozor bergan kimsalar kabi bo‘lmangizlar! Bas, Alloh (Musoni) ular aytgan narsa (ayblar)dan oqladi. U Alloh nazdida obro‘li kishi edi». (Ahzob, 69.) Muso (a.s.)ning Alloh huzurida ulug‘liklari shu darajada ediki, u kishining duolari sharofati bilan Alloh taolo birodarlari Horunni payg‘ambar va vazir qilib berdi: ﺎًّﻴِﺒَﻧ َنوُرﺎَه ُﻩﺎَﺧَأ ﺎَﻨِﺘَﻤْﺣَر ْﻦِﻣ ُﻪَﻟ ﺎَﻨْﺒَهَوَو ) ٥٣ ( «Biz unga O’z fazlimiz bilan birodari – Horunni payg‘ambar qilib berdik». (Maryam, 53.) Imom Buxoriy rivoyatlarida Abdulloh ibn Mas’ud (r.a.) aytadilar: «Rasululloh (s.a.v.) o‘ljalarni taqsimladilar. Bir odam kelib: «Bu taqsim Alloh roziligi yo‘lida adolat bilan bo‘lmadi» - dedi. Men uning gapini Rasululloh (s.a.v.)ga yetkazdim. Rasululloh (s.a.v.) qattiq g‘azablanganlaridan alomati yuzlarida aks etdi. Keyin dedilar: «Alloh taolo Musoni rahmat qilsin, unga bundan ham ko‘ra ko‘proq ozor berishardi, u hammasiga sabr qilardi». (Imom Buxoriy. “Sahih”. Termiziy. “Sunan”.) Shunday qilib, Muso (a.s.) payg‘ambarlarning ulug‘laridan, shariatlari eng ulug‘ shariatlardan, ummatlari esa juda ko‘psonli edi. Ularning orasida podshohlar, amirlar, payg‘ambarlar, avliyolar, ulamolar, obidlar, zohidlar, donishmandlar va turli soha bilimdonlari bor edi. Shunga qaramay, ularning orasida itoatsizlik ko‘p bo‘ldi, Muso shariatini o‘zgartirdilar, natijada, Alloh taolo ularni ayanchli jazolar bilan jazoladi: ba’zilarini maymunga, ba’zilarini to‘ng‘izga aylantirib qo‘ydi. Shunda ham ular yomonlikni tark etmadilar, Alloh ularni bir necha bor zolim hukmdorlarga duchor qilib, ularning qatag‘oniga uchratdi. Ulug‘ sahobalar Ibn Abbos, Abu Molik, Abu Solih va Abdulloh ibn Mas’ud (r.a.)lardan as-Sadiy rivoyat qilgan hadisda shunday deyiladi: «Alloh taolo Muso (a.s.)ga vahiy yuborib: «Men Horunni vafot ettirmoqchiman, falon joydagi toqqa olib keling!» - deb buyurdi. Muso (a.s.) Horun (a.s.)ni aytilgan joyga olib keldilar. U yerda bir ajoyib manzarali, go‘zal daraxtni ko‘rdilar. Uning yonida juda chiroyli qilib qurilgan uy bor edi. Uyning ichiga bir so‘ri qo‘yilgan bo‘lib, unga ozoda, yumshoq par to‘shaklar to‘shalgan edi. Uyning ichidan esa xushbo‘y, yoqimli hid taralardi. Horun (a.s.) toqqa nazar tashlar ekanlar, bu ajoyib daraxt, uy va so‘rini ko‘rib juda taajjublandilar va Muso (a.s.)ga dedilar: «Ey Muso, men shu yerda biroz uxlab dam olgim kelyapti» - dedilar. Muso (a.s.) ham rozilik bildirib: «Mayli so‘rida uxlab dam oling» - dedilar. Horun (a.s.): «Bu uyning egasi kelib menga g‘azab qilmasmikan?» - deb so‘radilar. Muso (a.s.): «Xotirjam uxlayvering, bu uyning egasi sizga g‘azab qilmasligiga men kafilman» - deb javob berdilar. Horun (a.s.): «Ey Muso, keling, birga uxlaylik, agar uy egasi kelib qolsa ham ikkovimizga barobar g‘azab qilsin!» - dedilar. Muso (a.s.) Horunning yoniga yotdilar va Horun (a.s.) shu yotganlaricha fanoga yo‘l oldilar. Horunning vafotlaridan so‘ng, uy ham, daraxt ham, so‘ri ham osmonga ko‘tarilib ketdi. Muso (a.s.)ning yolg‘iz kelganlarini ko‘rgan qavm: «Muso Horunni o‘ldiribdi, bani Isroilning Horunni ko‘proq sevishi Musoning hasadini qo‘zg‘abdi» - degan ig‘volarni tarqatishdi. Bu ig‘voning xabari Muso (a.s.)ga yetganda, qavmni bir yerga jamlab turib: «Ey qurib ketgurlar, Men o‘zimning akamni o‘ldiramanmi?» - dedilar va ikki rakat namoz o‘qib, Allohga iltijo qildilar. Alloh taolo Horun (a.s.) yotgan so‘rini Yerga qaytarib, qavmga ko‘rinadigan joygacha tushirdi. Bani Isroil osmon bilan Yer o‘rtasida muallaq turgan, ustida Horun (a.s.)ning jasadlari yotgan so‘rini o‘z ko‘zlari bilan ko‘rdilar». (Ibn Kasir. Qisasul-anbiyo. Qohira. Dorul-manor. 322-bet.) Imom Buxoriy «Sahih»larida shunday rivoyat qiladilar: «Abu Hurayra (r.a.) dedilar: «Muso (a.s.)ning umrlari nihoyasiga yetganda, Alloh taolo o‘lim farishtasi Azroilni qabzi ruh uchun yubordi. Muso (a.s.) Azroilni qabul qilmadilar va haydab yubordilar. Azroil (a.s.) Allohning huzuriga borib shikoyat qildilar va: «Ey Rabbim, meni yuborgan bandang o‘limni istamayapti» - dedilar. Alloh taolo dedi: «Muso (a.s.)ning huzuriga qaytib bor va unga ayt, u bir ho‘kizning terisi ustiga qo‘lini qo‘ysin, kaftiga qancha dona mo‘y sig‘sa, o‘shancha yil yana yashaydi». Azroil (a.s.) Muso (a.s.)ga borib shu gapni aytganlarida, Muso (a.s.): «Undan keyinchi?» - deb so‘radilar. Azroil (a.s.): «Undan keyin o‘lim» - deganlarida, Muso (a.s.) taqdirga tan berdilar va baribir o‘lim haq bo‘lgandan keyin, o‘z vaqtidagisini tanladilar. Imom Ahmad «Musnad»ida rivoyat qilgan hadisda Abu Hurayra (r.a.) aytadilar: «Azroil (a.s.) Muso (a.s.)ning huzurlariga kelib: «Rabbingizning da’vatini qabul qiling!» - dedilar. Muso (a.s.) Azroilni urib, ko‘zini chiqarib qo‘ydilar. Azroil (a.s.) Alloh huzuriga borib: «Bandang o‘lishni istamayapti, mening esa ko‘zimni urib chiqardi» - deb shikoyat qildilar. Alloh taolo Azroilning ko‘zini joyiga qo‘yib, keyin dedi: «Borib Musoga ayt. Agar u hayotni istasa, qo‘lini ho‘kizning ustiga qo‘yib, siqimlasin, qancha yung uning qo‘liga kirsa, shuncha yashaydi». Azroil borib Muso (a.s.)ga Allohning buyrug‘ini aytganlarida, Muso (a.s.): «Undan keyin nima bo‘ladi?» - deb so‘radilar. Azroil: «O’lim» - deb javob qilganlarida, Muso (a.s.): «Ey Rabbim, senga yaqin bo‘lganim ma’qul» - deb, o‘limga rozi bo‘ldilar. Muso (a.s.) qavmlari bilan qirq yil Tiyh vodiysida adashib yurdilar, Baytul muqaddasga kirish nasib etmadi. Muso (a.s.)ning umrlari nihoyasiga yetib borgan paytda Alloh taolodan, Baytul maqdisga kirish nasib bo‘lmasa ham, unga yaqinroq joyda qazo ettirishni iltijo qildilar. Payg’ambarlar tarixi Islomiyat tarixidir (1-kitob) www.ziyouz.com kutubxonasi 126 Imom Muslim rivoyat qilgan hadisda, janob Rasululloh (s.a.v.) dedilar: «Agar men o‘sha yerda bo‘lganimda, sizlarga Muso (a.s.)ning qabrlarini ko‘rsatar edim. U zotning qabrlari «saxra» (muallaq tosh)dan bir o‘q yetar masofada, qizil rangli qum barxanlari orasidadir» . Vahb ibn Munabbahdan rivoyat etilishicha, Muso (a.s.) bir to‘p farishtalarning qabr qaziyotganlarini ko‘rdilar. Qabr juda manzarali, fayzli ko‘rindi. Muso (a.s.): «Ey Allohning farishtalari, bu qabrni kim uchun qaziyapsizlar?» - deb so‘radilar. Ular: «Allohning bandalaridan bo‘lgan bir ulug‘ odam uchun. Agar o‘sha ulug‘ odam siz bo‘lishni istasangiz, marhamat qabrga kiring, uzala tushib yoting, Allohga tavajjuh qiling!» - deyishdi. Muso (a.s.) qabrga kirdilar va shu yerda yotgancha vafot etdilar. Farishtalar Allohning ulug‘ bandasi va payg‘ambarini dafn etdilar. Muso (as) 120 yoshlarida Tiyh sahrosida Baytul Muqaddas atrofida vafot etdilar, qabrlari ham o‘sha yerdadir. Muso (a.s.) qissalaridan dars va ibratlar Alloh taolo Muso (a.s.) va qavmlari bani Isroil haqida Qur’oni karimda juda batafsil ma’lumot bergan. Muso (a.s.)ning tavalludlaridan boshlab, to umrlarining oxirigacha hayotlari aks etgan oyati karimalarning ma’nolari va ularning hikmatlari haqida fikr yuritar ekanmiz, bu qissadan juda katta dars va ibrat olishimiz mumkin. Qissada Alloh taolo o‘zining qudratini ham, Fir’avn va uning tarafdorlari makriga munosib makrini ham, kutilmagan yerda bandalariga najot beruvchi mehribon Zotligini ham, bani Isroil qavmini qirq yil Tiyh vodiysida sargardon qilganidek qahrini ham namoyish etgan. Har bir kitobxon bu qissani o‘qir ekan, o‘ziga quyidagi ibratlarni olish mumkin: Download 0.97 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling