Iste’mol va jamg‘arma

Iste`molga Meyyoriy Moyillik (IMM) va Jamg’armaga Meyyoriy 
Moyillik (JMM)
Uy xo’jaliklari muayyan umumiy daromadning muayyan qismini iste`mol 
qiladi degan fikr, misol qilib aytadigan bo’lsak, $470 milliardlik ixtiyordagi 
daromadning 45/47 qismini, bu ularni o’zlari qabul qilishlari mumkin bo’lgan 
daromaddagi istalgan o’zgarishning bir xil qismini iste`mol qiladi deganini 
anglatadi. Iste`mol qilingan daroamtning istalgan o’zgarishining bir qismi 
iste`molga meyyoriy moyillik (IMM) deyilib, bunda ‘meyyoriy’ so’zi orqali 
‘qo’shimcha’ yoki ‘dagi o’zgarish’ degan ma’nolarni anglatadi. Muqobil ravishda, 
IMM iste`moldagi o’zgarish iste`mol o’zgarishiga sabab bo’lgan daromaddagi 
o’zgarishga proporsionaldir:
Xuddi shunga o’xshab, jamg’arib qolingan daromaddagi istalgan 
o’zgarishning bir qismi jamg’armaga meyyoriy moyillik deyiladi (JMM). JMM 
4
McConnell, Brue. Economics: principles, problems and policies. 17 
th 
edition. America, New York: McGraw-Hill, 
2008. page 155.

---

Iste’mol va jamg‘arma 
 
. 
376 
jamg’armadagi o’zgarish u yuzaga keltirgan daromaddagi o’zgarishga 
proporsionaldir: 
Agar ixtiyordagi daromad $470 milliard bo’lsa (Jadval 8.1dagi 6-
gorizontal ustun) va uy xo’jaliklari daromadi $20 milliardga oshsa (7-ustun), uy 
xo’jaliklari daromaddagi o’zgarishlarining 15/20, yoki ¾ iste`mol qiladilar, 5/20, 
yoki ¼ jamg’arib qoladilar.
Boshqacha qilib aytadigan bo’lsak, 6 va 7-ustunlarda ko’rsatilganidek, IMM 
¾ yoki .75, va JMM esa ¼ yoki .25. Ixtiyordagi daromaddagi istalgan o’zgarish 
uchun IMM va JMMlarning umumiy summasi 1 ga teng. Qo’shimcha daromaddan 
tashqari iste`mol yoki kjamga’rib qolish muqobil prpoporsiyadir; iste`mol qilinmay 
qolgan daromaddagi istalgan o’zgarishning bir qismi, ta’rifga ko’ra, jamg’arib 
qolinadi. Shuning uchun, iste`mol qilngan qism (IMM) va jamg’arib qolingan qism 
daromadning butun bir o’zgarishini iste`mol qilib tugatishi shart bo’ladi: 
2-jadval.