Иқтисодий жараёнларни бошқариш ва қарор қабул қилиш мезонлари

2.3.1- Чизма. Даромад ва нафлилик.

Уй хўжаликларига даромадлар орасида танлов қилиш имкони мавжуд деб ҳисобласак, даромад Y₀ ни танлаш ёки эҳтимоллиги 0.5 га
тенг бўлган Y₁ ва Y₂ larni tanlash imkoniga ega,
яъни
Y₀ =( Y₁+Y₂) /2 (2.3.2)

Кўриниб турганидек, икки танловда ҳам кутилаётган даромад бир хил қийматга эга, аммо нафлилик функсияси даромаднинг ичига ботган (concave) кўринишдаги функсия бўлганлиги учун, биринчи ҳолатдаги нафлилик юқорироқ ҳисобланади ва у чизмада А билан белгиланган, B га нисбатан кўпроқ қийматга эга. Уй хўжаликлари ноаниқликка қараганда аниқликни кўпроқ афзал кўришади, бу эса риск аверсион яъни рискни бошқариш ёки қисқартириш ҳисобланади. Рискни қисқартириш консепсиясини даромад ва нафлилик орасидаги боғлиқликнинг ичига ботган эгри чизиқга асосланган ҳолда тушунтириш мумкин. Рискни қисқартириш икки хил кўринишда бўлади, биринчиси, мутлоқ рискни қисқартириш (АRА) иккинчиси нисбий рискни қисқартириш (RRА). Умумлаштириб уларни Арроw-

Пратт коеффисентлари деб номланади ҳамда қуйидаги формула орқали белгиланади:
𝑼ˊˊ (𝒀)
𝑨𝑹𝑨 = − _{𝑼ˊ (𝒀)}

ва

𝑹𝑹𝑨 = −

𝒀𝑼ˊˊ (𝒀)



𝑼ˊ (𝒀)

Рискни бошқаришнинг функсионал шаклларидан фойдаланиш кенг амалга оширилади. Функсионал шакллари икки хил кўринишда ўзгармас мутлоқ рискни қисқартириш ва ўзгармас нисбий рискни қисқартириш консепсиялари мавжуд. Мисол тариқасида, логарифмли нафлилик функсияси қуйидагича кўринишда бўлади: