Иқтисодий сиёсат фанининг назарий асослари

Давлат буджети самарадорлиги:

• 
  Буджет манбаларини такомиллаштириш масаласи;
  

Буджет манбалари сифатида асосан солиқлар ва бошқа йиғимлар ташки қилгани ҳолда, унинг субйектларини хусусий сектор вакиллари ташкил қилади. Тадбиркорлар ва инвесторлар сонининг ошиб бориши буджет шаклланиши манбасининг ошишини англатади.
Ривожланаётган мамлакатлар солиқ тўловчилар сонини оширишга кўпроқ бизнес субйектларини рўйхатга олиш йўналишида ислоҳотлар олиб борадилар. Ривожланган мамлакатларда эса, оптимал солиқ ва йиғимлар миқдорини бегилаш орқали буджет манбаларини такомиллашитиришга бўлган ҳаракатларни кўриш мумкин.

• Будежтга тушумларнинг шаффофлиги, етарлилиги.

Давлат буджети миқдори ҳар йили прогноз асосида ишлаб чиқиладиган миқдор ҳисобланиб, одатда ушбу миқдор ҳақиқий буджет тушумларига деярли тенг миқдорни ташкил қилади. Чаффофлик тушунчаси, барча солиқ тўловчиларнинг солиқ мажбуриятларини адолатли ва ҳалол бажаришини англатади. Чунингдек, шаффофлик деганда, буджет маблағларининг марказлашган тартибда ёки махаллий даражада керакли ҳисобларга ўз вақтида йиғилиб борилишини тушуниш мумкин. Яъни ҳукумат тегишли ташкилотларининг ишлаш самарадорлиги ва коррупсия миқдори каби жиҳатларни ўз ичига олади. Ётарлилик тушунчаси эса, минимал даражада ҳукуматнинг бошқарув фаолиятини амалга ошириши, ижтимоий ҳаётни барқарор сақлаши учун йетарли миқдорда бўлиши назарда тутилади. Буджет миқдори бевосита иқтисодий ривожланиш ва Ялпи Ички Маҳсулот миқдорига мутаносиб равишда ўзгариб боради.

• Давлат буджети харажатлари самарадорлиги.

Буджет харажатларининг самарали сарфлаш масаласи ҳар бир ҳукумат олдида турган муҳим масалалардан бири ҳисобланиб, доимий равишда баҳс ва мунозарали мавзулардан ҳисобланади. Бунинг асосий
сабаби, иқтисодий субйектлар ўртасида маблағларнинг қанча миқдорда тақсимланиши ва қандай самарали тақсимланишга эришиш масаласи доим муҳим аҳамият касб этиши туфайлидир.

2.