Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

Quyidagi tayanch so„zlarga ta‟rif bering 
Aylanma aktivlar (mablag‗lar) 
Aylanma aktivlarlarning manbalari 
O‗z mablag‗lari 
Bank krediti 
Kreditorlar 
Ishlab chiqarish zaxiralari 
Kreditga layoqatlilik
To‗lovga layoqatlilik 
Likvid mablag‗lar 
Guruh likvid aktivlari 
O‗z aylanma mablag‗lari 
Qisqa muddatli majburiyatlar 
Qoplash koeffitsiyenti 
Likvidlilik koeffitsiyenti 
Muxtoriylik koeffitsiyenti 
Aylanma mablag‗larning aylanish 
koeffitsiyenti 
Aylanma mablag‗larning kunlarda 
aylanishi 
Aylanma mablag‗lar rentabelligi 
O„z bilimini tekshirish uchun savollar 
 
- Kreditga layoqatlilik deganda nimani tushunasiz? 
- To‗lovga layoqatlilik deganda nimani tushunasiz va uning 
kreditga layoqatlilikdan farqi nimada? 
- Kreditga layoqatlilikning asosiy va qo‗shimcha ko‗rsatkichlarini 
keltiring. 
- Qoplash, likvidlilik koeffitsiyentlari qanday aniqdanadi? 
- Muxtoriylik koeffitsiyenti nimani anglatadi, uning yuqori va past 
chegaralarini izohlang. 
- Kreditga layoqatlilikning qo‗shimcha ko‗rsatkichlari nima uchun 
zarur? 
- Xorijiy davlatlarda mijozning kreditga layoqatliligini baholash-
ning qanday usullarini bilasiz? 
- Mijozning moliyaviy hujjatlari asosida uning kreditga layoqatlili-
gini baholang. 
- Kredit olish uchun biznes-reja tuzing va kredit olishni asoslab esse 
yozing. 

---

324
 
 
IX BOB. KREDITNING TA‟MINOTI VA UNING SHAKLLARI 
1-§. Kreditning ta‟minlanganligi to„g„risida tushuncha 
Kredit munosabatlari iqtisodiyotda mavjud aniq uslubiy asoslarga 
tayanadi Uning asosiy elementlari bo‗lgan ssuda kapitali bozori 
operatsiyalari ma‘lum tamoyillar asosida olib boriladi Bu tamoyillar 
kredit munosabatlari rivojlanishining birinchi bosqichida ko‗zga 
tashlangan edi keyinchalik esa ular umumdavlat va xalqaro kredit 
qonunchiligida yaqqol o‗z aksini topdi Iqtisodiy kategoriya sifatida 
kredit 
qaytib 
berishlik
kreditning 
muddatliligi
kreditning 
ta‘minlanganligi maqsadliligi va to‗lovliligi kabi bir necha
tamoyillarga ega
Biz 
ko‗rib 
o‗tmoqchi 
bo‗lgan 
tamoyil 
- 
kreditning 
ta‘minlanganligidir O‗zbekiston Respublikasining ―Fuqarolik kodeksi‖, 
―Ipoteka to‗g‗risida‖gi va ―Garov to‗g‗risida‖gi qonunlari kredit 
ta‘minlanganligining huquqiy asoslari hisoblanadi. Bu tamoyil 
yordamida kreditning iqtisodiyotni rivojlanishida qiymat va moddiy 
ishlab chiqarish o‗rtasidagi bog‗liqlik ta‘minlanadi Bu tamoyilning 
asosiy mohiyati shundaki bunda xo‗jalik aylanishida ishtirok etuvchi 
bank mablag‗larining har bir so‗miga muayyan miqdorda moddiy 
boyliklar qarama-qarshi turishi kerak Banklar tomonidan iqtisodiyot 
tarmoqlariga berilgan har qanday kreditlar to‗liq tovar-moddiy boyliklari 
bilan yoki ma‘lum xarajatlar, xizmatlar bilan ta‘minlangan bo‗lishi 
kerak Tarmoqlarga ta‘minlanmagan kreditlarning berilishi bank 
kreditlarining bankka qaytib kelmasligiga asos bo‗ladi Bu o‗z navbatida 
bankning likvidligiga va pul muomalasiga salbiy ta‘sir ko‗rsatishi 
mumkin Shuning uchun ham bozor iqtisodiyoti sharoitida banklar 
tomonidan beriladigan kreditlarning tovar moddiy-boyliklari va 
xarajatlar, xizmatlar bilan ta‘minlangan bo‗lishiga alohida e‘tibor 
berilmoqda
Bozor iqtisodiyoti sharoitida banklar faoliyatidagi eng asosiy 
muammolardan biri berilgan ssudalarning qaytarilmasligidir Ushbu 
muammoni qisman hal etish ya‘ni mijoz tomonidan kreditni qaytara 
olmaslik riskini kamaytirish yo‗llaridan biri mijoz mulkining ma‘lum 
qismini berilgan kredit uchun garov sifatida talab qilishdir
333