Jahonda umumqabul qilingan bank tizimi Jahon amaliyotida har bir mamlakatning Markaziy banki banklarning banki

tasniflangan aktivlar uchun
ularning qaytarilmagan asosiy qarz 
(qoldiq) summasining yuz foizi miqdorida maxsus zaxira 
shakllantirishi lozim. 
Tijorat banki tomonidan 
ta‘minotga olingan mulkni sotish orqali 
bunday qarzdorlikni bartaraf etish yoki uni qaytarish choralari 
q
o‗llanishi lozim. Sifati «substandart», «qoniqarsiz», «shubhali» va 
«umidsiz» deb tasniflangan aktivlar bo‗yicha ehtimoliy yo‗qotishlarni 
qoplashga m
o‗ljallangan majburiy zaxiralar maxsus zaxiralar deyiladi. 
Kredit portfelini berilgan ssudalarning 
ta‘minlanganlik darajasiga 
qarab quyidagi turlarga, 
ya‘ni: 
• birinchi darajada ta‘minlangan; 
• boshqa ta‘minotga ega bo‗lgan; 
• to‗liq ta‘minlanmagan; 
• ta‘minlanmagan ssudalarga bo‗lish mumkin. 
Birinchi 
darajada 
ta‘minlangan kreditlar guruhiga to‗liq 
ta‘minlangan kreditlar kiradi Ular: 
• O‗zbekiston Respublikasi hukumati kafolati. 
• O‗zbekiston Respublikasi Markaziy banki kafolati. 
• O‗zbekiston Markaziy banki roziligi bilan birinchi sinf xorijiy 
banklari kafolati. 
• Erkin ayirboshlanadigan valyutadagi garov. 
• O‗zbekiston Respublikasi davlat qimmatli qog‗ozlari 
k
o‗rinishidagi garov. 
• Standartlashtirilgan qimmatbaho metallar qo‗yilmalari 
k
o‗rinishidagi garov kabilar bilan ta‘minlanadi. 
Boshqa 
ta‘minotga ega bo‗lgan ssudalar: 
• mol-mulk garovi; 
• qimmatli qog‗ozlar ko‗rinishidagi garov; 
• boshqa huquqiy va jismoniy shaxslarning kafolat xati kabilar bilan 
ta‘minlanadi. 
T
o‗liq ta‘minlanmagan kreditlar guruhiga qisman ta‘minlangan 
kreditlar kiradi (ssuda qiymatining 60% idan kam b
o‗lmagan miqdorda). 

---

396
asosiy t
o‗lov manbalari qarz to‗lash uchun yetarli bo‗lmasa; 
ta‘minotni sotishdan kelgan tushum yetarli bo‗lmasa; qarz oluvchining 
joriy moliyaviy holati yoki uning pul mabla
g‗larining mo‗ljallanayotgan 
oqimi majburiyatlarni qoplash uchun yetarli b
o‗lmasa; qarz oluvchining 
kapitali yetarli darajada b
o‗lmasa; ushbu sohaga nisbatan tendensiya va 
istiqbollar barqaror b
o‗lmasa; ta‘minot qiymati asosiy qarz summasidan 
oshmagan, hech b
o‗lmaganda, asosiy qarzning to‗lanmagan summasiga 
teng b
o‗lsa; asosiy qarz va foizlar bo‗yicha muddati o‗tgan qarzdorlik 
mavjud b
o‗lib, uning muddati 90 kundan oshmagan bo‗lsa. Ushbu 
k
o‗rsatkichlardan bittasi mijoz faoliyatida yuzaga kelsa, uning olgan 
krediti bankning kredit portfelida qoniqarsiz kreditlar qatoriga kiritiladi. 
Tijorat banki sifati