James d. Gwartney

Pul massasining sekin o'sishi
Shvetsiya
3
2.3
Qo'shma Shtatlari
3
2.1
Shveytsariya
3.4
1.1
Singapur
3.5
1.4
Buyuk Britaniya
5.5
2.7
Markaziy Afrika Respublikasi
6.4
3.6
Kanada
7.5
2.1
Pul massasining tez o'sishi
Nigeriya
22.6
23.2
Urugvay
23
23.4
Malavi
26.7
23.4
Gana
29
24.5
Venesuela Bolivar Respublikasi
37.6
34
Rossiya Federatsiyasi
41.4
39.3
Ruminiya
46.1
53.1
Turkiya
48.4
41.7
Pul massasining o'ta tez o'sishi
Ukraina
140.4
276.8
Zimbabve
164.8
165.3
Manba: Jahon Banki (WB), 2015-yil jahon taraqqiyoti ko'rsatkichlari (WDI) va Xalqaro Valyuta Jamg'armasi, xalqaro
moliya statistikasi (yillik).
Izoh: Gana va Venesuela bo'yicha ma'lumotlar 1990-2013-yillar uchun, Rossiya bo'yicha ma'lumotlar 1994-2014-yillar
uchun, Ukraina bo'yicha ma'lumotlar 1993-2014-yillar uchun ko'rsatilgan. Ma'lumotlar mavjud bo'lmaganda ular
tegishli mamlakatlar manbalaridan olingan: Kanada bo'yicha 1990-2008-yillar uchun ma'lumotlar Jahon Bankidan va
2009-2014-yillar uchun ma'lumotlar Kanada Markaziy Bankidan olingan. Zimbabve bo'yicha ma'lumotlar 1990-2007-
yillar uchun keltirilgan va ular Jahon Bankining 2009-yil Jahon taraqqiyoti ko'rsatkichlari hisobotidan olingan.

---

108
7-chizma pul massasining o'sishi bilan inflyatsiya o'rtasidagi bog'liqlikni tasvirlaydi.
1994–2014-yillar mobaynida pul massasi yiliga pastroq sur'atlarda (7,5 foiz yoki undan
kamroq) o'sgan mamlakatlarda ilflyatisya darajasi ham past bo'lganligiga e'tibor bering. Bu
kabi holatni Qo'shma Shtatlari va Kanada kabi katta va boy mamlakatlarda, shuningdek,
Shvetsiya, Singapur va Markaziy Afrika Respublikasi kabi kichikroq mamlakatlarda ham
kuzatish mumkin.
Biroq, pul massasining o'sish sur'ati yuqori bo'lgan mamlakatlarda inflyatsiya darajasi
ham tez o'sdi. 1994–2014-yillar Nigeriya, Urugvay, Malavi, Gana, Venesuela, Rossiya
Federatsiyasi, Ruminiya va Turkiyada pul massasi yiliga 20-50 foiz atrofida o'sdi. Ushbu
mamlakatlardagi yillik inflyatsiya darajasi ulardagi pul massasining o'sish darajasiga
yaqinligiga e'tibor bering.
Pul massasining haddan tashqari tez o'sishi (100 foiz yoki balandroq) Ukraina va
Zimbabvedagi kabi giperinflyatsiyaga
(?)
olib keladi. Ushbu mamlakatlarda pul massasining
o'sish sur'atlari oshishi bilan ulardagi inflyatsiya darajasi ham ko'tarila boshladi.
7-chizmada ko'rsatilganidek, agar uzoq davr davomida pul massasining keskin o'sishi
bilan yuqori inflyatsiya darajasi solishtirilsa, ular o'rtasidagi yaqin bog'liqlik yaqqol ko'rinadi.
Tarixan, bu bog'liqlik butun iqtisodiyotdagi eng barqaror munosabatlardan biri bo'lib
kelgan
(35)
.