James d. Gwartney

12-chizma: Iqtisodiy erkinlik, daromad va iqtisodiy o'sish
Iqtisodiy erkinlik
Mamlakat
2017-yil uchun jon
boshiga YIM
2013-2017-yillarda yillik
o'sish sur'atlari
2016-yilda darajasi eng yuqori bo'lgan 10 mamlakat
1
Gonkong
$61,540
2.8%
2
Singapur
$93,905
3.5%
3
Yangi Zelandiya
$40,917
3.3%
4
Shveytsariya
$65,006
1.8%
5
Irlandiya
$76,305
9.4%
6
Qo'shma Shtatlari
$59,532
2.2%
7
Gruziya
$10,689
3.7%
8
Mavrikiy
$22,279
3.7%
9
Buyuk Britaniya
$43,887
2.2%
10
Avstraliya
$47,047
2.4%
10
Kanada
$46,378
2.2%
O'RTACHA
$56,749
3.7%
2016-yilda reytingda eng past joylashgan 10 mamlakat
153
Sudan
$4,904
2.8%
154
Gvineya-Bisau
$1,700
4.5%
155
Angola
$6,389
1.1%
156
Markaziy Afrika Respublikasi
$726
-4.4%
157
Suriya
$2,900
mavjud emas
157
Kongo Respublikasi
$887
6.1%
159
Jazoir
$15,275
3%
160
Argentina
$20,787
0.7%
161
Liviya
$19,631
-9.2%
162
Venesuela
mavjud emas
-7.8%
O'RTACHA
$8,133
-0.4%
Maba: Jahon banki ma'lumotlari.
Izoh: Jon boshiga YIM (sotib olish qobiliyati pariteti bo'yicha doimiy AQSH dollarida).

---

137
Video:
Iqtisodiy erkinlik ta'sirlari
Agar kam daromadli mamlakatlar samarali institutlarni joriy qilsa va to'g'ri iqtisodiy
siyosat yuritsa, ular ancha yuqori o'sish darajasiga erishib, yuqori daromadli sanoatlashgan
mamlakatlarga qaraganda daromadlar o'rtasidagi farqni kamaytirishlari mumkin. 1980-yilda
dunyoda aholi soni eng ko'p bo'lgan Xitoy va Hindiston, dunyoda erkinlik darajasi eng past
bo'lgan mamlakatlar qatorida bo'lgan. 1980 va 1990-yillarda ular iqtisodiy erkinlikka
ko'maklashuvchi siyosatlarni yuritishni boshlagan va hozirda ulardagi iqtisodiy o'sish darajasi
yiliga kamida 6 foizga teng.
Garchi yuqoridagi misollardan erkinroq mamlakatlar katta iqtisodiy muvaffaqiyatlarga
erishishini xulosa qilish mumkin bo'lsa-da, har doim ham ushbu andazaga to'g'ri kelmaydigan
mamlakatlar uchrab turadi. Agar biz mamlakatlarni guruhlarga ajratsak, bog'liqlik yanada
aniqroq ko'rinadi. 13-chizmada mamlakatlar 4 guruhga (kvartillarga) bo'lingan. Unda har bir
guruhga EFW reytingida pastdan yuqoriga qarab joylashtirilgan mamlakatlarning 25 foizi
kiritilib, har bir guruh bo'yicha o'rtacha daromad darajasi keltirilgan. Joriy daromad darajasi
o'n yil va undan ortiq muddat davomidagi iqtisodiy o'sishning ta'sirini aks ettirganligi tufayli,
farqlar yaxshi ko'zga tashlanadi. Agar hozirgi erkin mamlakatlar so'nggi yillarda ham erkin
bo'lgan deb taxmin qilsak (chuqurroq tahlillar buni tasdiqlaydi), erkinroq mamlakatlar (1995-
2016-yillar uchun o'rtacha ko'rsatkichni hisoblash asosida) ancha yuqori daromad darajasiga
erishgani ravshan bo'ladi. Eng erkin mamlakatlarda 2016-yilda jon boshiga o'rtacha daromad
40 376 AQSH dollarini tashkil etgan bo'lib, bu erkinlik darajasi eng past bo'lgan
mamlakatlarga qaraganda yetti barobardan ko'proqdir.

---

138