K. B. Urazov, S. V. Vaxidov boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xu su si yatl ari

bob. QISHLOQ XO'JALIGI KORXONALARIDA MOLIYAV1Y NATIJALAR KO‘RSATKICHLARI, SOLIQ- LAR, МАЛ ВIJ RIY A JR ATM ALAR VA TO‘ LO V LAR HISOBI

1. 
   Qishloq \o‘jaligi korxonalarida moliyaviy natijalar ko‘rsatkichlari va ularning hisobi
   

Sotishdan olingan daromad hisobi. Qishloq xo‘jaligi korxonalarida yetishtirilgan mahsnlotlar turli yo‘llar bilan sotiladi. Chunonchi, paxtatodiq davlat buyurtmasi asosida davlatga tasdiqlangan sotish baholarida sotiladi. Yyetishtirilgan g‘allaning 50 foizi davlatga tasdiqlangan sotish baholarida, qolgan qismi esa erkin kelishuv baholarida boshqa yuridik va jismoniy shaxslarga sotiladi. Davlat buyurtmasi ro‘yxatiga kirtilmagan barcha boshqa turdagi qishloq xo‘jaligi mahsulotlari o‘zga yuridik shaxslarga tuzilgan shartnomalar asosida kelishuv narxlarida shuningdek bozorlarda ahoiiga bozor baholarida sotiladi. Bundan tashqari qishloq xo‘jaligi korxonalari yetishtirgan mahsulotlarini o‘z xodimlarigamehnat haqi uchun natural to‘ lov sifatida ham berishlari, ulami boshqa yuridik shaxslarga ta’sis badali sifatida kiritishlari hamda bepul xayriya etishlari ham mumkin.
Qishloq xo'jaligi mahsulotlarini davlat buyurtmasi, shuningdek o‘zaro tuzilgan shartnomalar asosida sotish turli tayyorlov va qayta ishlovchi korxonalar, masalan, paxtani qabul qi lish va qayta ishlash zavodlari, don mahsulotlari kombinatlari, jun zavodlari, yog‘-moy kombinatlari va boshqa shu kabi tashkilotlar bilan tuzilgan shartnomalar asosida amalga oshiriladi. Davlat buyurtmasini bajaruvchi tashkilotlar, shuningdek boshqa sotib oluvchi yuridik shaxslar qishloq xo‘jaligi korxonalariga shartnomada ko‘rsatilgan dastlabki to‘lovni amalga oshiradilar. Bunday to‘lovlarga qishloq xo‘jaligi korxonalarida quyidagicha buxgalteriya yozuvi qilinadi:
Debet 5110 «Hisob-kitob schoti»;
Kredit 6310 «Olingan bo‘naklar».
Tayyorlov va qayta ishlovchi korxonalarga qishloq xo‘jalik mahsulotlarini sotish schot-fakturalar vaulargailovaqilinadigan qabul qilish- topshirish dalolatnomalari, tovar-transport nakladnoylari va boshqa hujjatlar bilan rasmiylashtiriladi. Ushbu hujjatlar asosida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini sotishdan olingan daromadga quyidagicha buxgalteriya hisobi beriladi:
Debet 4010 «Xaridorlardan olinadigan schotlar»;
Krcdit 9010 «Mahsulot sotishdan olingan daromadlar».
Shundan so‘ng, dastlab, xaridorlardan olingan bodiaklar summasi yopiladi va unga quyidagi yozuv beriladi:
Dcbet 6310 «Olingan bo‘naklar»;
Krcdit 4010 «Xaridorlardan olinadigan schotlar».
Xaridorlardan oxirgi hisob-kitoblar bo‘yichaqarzlaming kelib tushishiga quyidagicha yozuv qilinadi:
Debet 5 i 10 «Hisob-kitob schoti»;
Krcdit 4010 «Xaridorlardan olinadigan schotlar».
Qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini bozorlarda aholiga sotish, odatda, biriktirilgan moddiy javobgarmas’ul shaxslar(masalan, ombormudirlari) tomonidan arnalga oshiriladi. Ushbu moddiy javobgar shaxslar tomonidan bozorlarda aholiga qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini naqd pulga sotishdan olingan daromad kassaga kirim qilinadi. Kassa kirim orderi asosida qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini naqd sotishdan olingan daromad summasiga quyidagicha yozuv qilinadi: