K. B. Urazov, S. V. Vaxidov boshqa tarmoqlarda buxgalteriya hisobining xu su si yatl ari

Uchinchidan, umumiy ovqatlanish korxonalari tayyor mahsulotlami ishlab chiqarish uchun masalliq va boshqa tovarlarni turlicha baholarda shartnomalar tuzish orqali turli ta’minotchilardan sotib olish. Aksariyat tovarlarni, jumladan, non va non mahsulotlari, go‘sht, sut, qatiq, meva- sabzavot va boshqa qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini dehqon bozorlaridan kelishuv baholarida naqd pulga sotib olish zaruratini qo‘ydi. 0‘zbekiston Respublikasi Markaziy Bankining maxsus yo‘riqnomasiga muvofiq umumiy ovqatlanish korxonalariga ularning mulk shaklidan qat’i nazar savdo tushumining oylik miqdorini 60 foizigacha bo‘lgan qismini ushbu maqsadlarda ishlatishga ruxsat etiladi. Savdo tushumi hisobidan masalliqlami bozorlardan sotib olish korxonarahbari tomonidan tayinlangan hisobdor shaxs orqali amalga oshiriladi.
Umumiy ovqatlanish korxonalarining asosiy daromadi savdo ustamalaridan iborat bo‘ladi. Umumiy ovqatlanish korxonalarida savdo ustamalari ikki turgabo‘linadi:
-sotib olingan tovarlarga qo'yilgan savdo ustamalari. Ushbu ustamalar miqdorini umumiy ovqatlanish korxonalari talab va taklifga ko‘ra o'zlari mustaqil belgilaydilar. Barcha sotib olinadigan masalliq va tovarlar sotib olish qiyinatida (tannarxida) ushbu savdo ustamalari bilan birgalikda omborlarga qabul qilinadi va hisobga olinadi;
- tayyorlangun ovqatlarga qo ‘yilgan ustamalar. Ushbu ustamaning miqdori urnumiy ovqatlanish korxonalarining turlari, tabaqalariga qarab turlicha bo‘ladi. Eng yuqori urnumiy ovqatlanish ustamalari lyuks va oliy tabaqali urnumiy ovqatlanish korxonalarida (restoranlarda), eng past miqdordagi ustamalar esa III- tabaqali zavod va fabrikalarning, ta’lim dargohlarining oshxonalarida qo‘yiladi.
Shunday qilib, urnumiy ovqatlanish korxonalarida tovar va tayyor mahsulotlaming sotish baholari quyidagi elementlardan tashkil topadi:
Sb = T + Su+ Uou Bu yerda, Sb - sotish bahosi;
T - tannarx, ya’ni sotib olingan tovarlaming sotib olish bahosi;