Kadrlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish mintaqaviy markazi

Ommaviy madaniyat – «Ommaviy madaniyat» G’arb dunyosida o’tgan asrning 
ikkinchi yarmida shakllandi. Uni G’arbda «populyar» yoki qisqartirilgan holda, «pop-
kultura» (ya’ni «ommaviy madaniyat») deb atashadi. Garchi «madaniyat» deb atalsa-
da, aslida, tub mazmun-ma’nosiga, maqsad-niyatiga ko’ra «ommaviy madaniyat» 
chinakam madaniyatning kushandasidir. 
Evtonaziya – totli o’lim ham biotibbiy axloqning global muammolaridan. 
Bedavo dardga chalingan bemorni azob-uqubatlardan qutqarish uchun uning o’limini 
qasddan tezlashtirishga munosabat yuzasidan tibbiyotchilar, yuristlar, sotsiologlar va 
psixologlar orasida ko’p sonli bahslar hanuz davom etmoqda. Ingliz faylasufi Frensis 
Bekon (1561-1626) engil og’riqsiz o’limni belgilash uchun «evtanaziya» (yunoncha 

---

40 
«euthanasia», «eu» – yaxshi, «thanatos» - o’lim), ya’ni azob-uqubatlarsiz, yaxshi, oson 
va engil o’lim atamasini muomalaga kiritdi.
Klonlashtirish – atamasi ingliz tilidagi “slone”, “cloning” so’zlaridan kelib 
chiqqan va hozirgi kunga kelib o’z yozilishi, o’qilishini biroz o’zgartirgan. Ingliz tilida 
bu so’z biologik termin sifatida yuz yillar oldin qo’llana boshlagan. Biroq shu qisqa 
vaqt ichida o’z ma’nosini bir necha marta o’zgartirishga ulgurgan. Dastlab klon so’zi 
vegetativ yo’l bilan, ya’ni bir o’simlik urug’idan olingan o’simliklar guruhiga nisbatan 
qo’llangan. Oradan bir muncha vaqt o’tib, ushbu atama bakteriyalar turkumini 
etishtirishga nisbatan ishlatilgan.
Transplantatsiya – odam va xayvonlarda potologik jarayon natijasida 
shikastlangan yoki olib tashlangan to’qimalar va organlar o’rniga sog’lomini ko’chirib 
o’tkazish. Xirurgiya usuli sifatida qadimdan ma’lum. Teri, muskul, nervlar, ko’zning 
muguz pardasi, yog’, va suyak to’qimasi, yurak, buyrak va boshqa organlar ko’chirib 
o’tkaziladi. Qon quyish-transplantatsiyaning alohida turidir. Ko’chirib o’tkaziladigan 
to’qima yoki organ kimdan olinganiga qarab quyidagicha farqlanadi. 
Autotransplantant - bemorning o’zidan, allotransplantat - odamdan odamga, 
ksenotransplantat - boshqa individdan. Hozir buyrak transplantatsiyasi juda keng 
yo’lga qo’yilgan. Boshqa organlar, yurak, jigar, endokrin bezlar, o’pka va boshqa 
organlarni ko’chirib o’tkazish maxsus klinikalarda bajariladi.