Касб психологияси шахсда касбга доир билим, кўникма, малакаларни шунингдек

 
2-мавзу. Касб психологияси фанининг шаклланиш тарихи 
Касб психологиясининг шаклланиш тарихи. Психологиянинг мустақил соҳаси 
сифатида касб психологиясининг шаклланишига таъсир этувчи психологик, сиёсий, 
иқтисодий ва ижтимоий омиллар. Психология фани доирасида шахснинг касб билан 
ҳамкорлиги юзасидан олиб борилган тадқиқотлар. Касб психологиясининг мустақил фан 
сифатида 
шаклланиш 
босқичлари. 
XIX-асрнинг 
охирида 
меҳнатни 
илмий 
ташкиллаштиришнинг психологик масалаларини ҳал қиладиган психотехника 
йўналишининг пайдо бўлиши. XX-аср бошларида мустақил илмий соҳа меҳнат 
психологиясининг ривожланиши ва бу борадаги касбий тадқиқот масалалари. Инсон 
психологиясининг меҳнатда намоён бўлиши ва шаклланиши, касбий танлов, касбий 
маслаҳат ва меҳнат экспертизаси масалаларига доир билимларнинг юзага келиши. XX-
асрнинг 70-йилларида инсон ва касб ҳамкорлиги муаммоларини ҳал қилувчи меҳнат 
психологияси ва индустриал психологиядаги вазифаларнинг пайдо бўлиши. Рус 

---

180 
психологи Е. А. Климов тадқиқотларида “касб танлаш”, “касбга йўналтириш” 
муаммоларининг илмий тадқиқ этилиши.
 
3- мавзу. Касб психологияси фанининг шаклланиш тарихи 
 
Шарқда ёшларга таълим ва тарбия бериш, уларга касб-ҳунар ўргатиш қадимий 
анъаналардан бири эканлиги. Шарқ мутафаккирлари таълимотида ўғил ва кизларга таълим 
ва тарбия бериш, уларга касб-ҳунар ўргатиш ғояси. Кайковуснинг жамият тараққиётида 
илм билан бирга касб-ҳунарнинг зарурлиги борасидаги мулоҳазалари. Буюк қомусий олим 
Абу Наср Фаробийнинг касб-ҳунар тўғрисида илк фикрлари. Абу Райҳон Берунийнинг 
инсон камолотида меҳнат ва меҳнат тарбияси ўрни ҳақида муҳим фикрлари. Буюк 
мутафаккир Абу Али ибн Синонинг меҳнатсеварлик тарбияси борасидаги қарашлари. XII-
XVI асрларда яшаб ижод этган мутафаккир алломалар Жалолиддин Румий, Юсуф Хос 
Ҳожиб, Мир Алишер Навоий, Хоразмий ва бошқаларнинг асарларида, қўлланмаларида, 
касб – ҳунар тўғрисидаги фалсафий-психологик мулоҳазалар. Шарқ мутафаккирларидан 
қолган қимматли маънавий бойликнинг инсон камолоти, маънавияти ва меҳнатсеварлик 
хислатларига, болалар ва ёшларни баркамол инсонлар қилиб шакллантириш ва касб- 
ҳунарга ўргатишга тааллуқли ибратли, қимматли мулоҳазалар.