Kasbiy ta ‟ lim metodologiyasi

§ 4.3. O„quvchilarning ishlab chiqarish amaliyotini
tashkil qilish va o„tkazish 
Malakali 
mutaxasislarni 
o„rta maxsus, kasb-hunar ta‟limi o„quv 
muassasalarida tyyorlash jarayoni, ya‟ni ishlab chiqarish ta‟limi uch bosqichdan 
iborat.
O„quvchilarga o„quv ustaxonalarida, ishlab chiqarish sharoitida (korxonalar, 
qurilishlarda,jamoa ko„nikmalarida va boshqalarda) va bitiruv ishlab chiqarish 
amaliyoti. Har bitta ishlab chiqarish amaliyoti uchun dasturlar mavjud bo„lib bu 
dasturlarda ishlab chiqarish muddatlari, xajmi ko„rsatilgan bo„ladi. 
1. Agar o„quv ustaxonalarida ishlab chiqarish ta‟limining asosiy vazifasi 
o„quvchilarni bo„lajak kasbi bo„yicha tanishtirish, ish joyilari bilan tanishtirish, 
jixozlar bilan tanishtirish bilan birga o„quvchilar bu bosqichda murakkab 
bo„lmagan boshlang„ich mehnat usullarini, ishlab chiqarish opperatsilarini 
bajarishni, ularni mustaxkamlashni hamda mustaqil ish bajarish yo„llarini ishlab 
chiqarishni ta‟limi ustasi-ustoz rahbarligida amalga oshiradi. 
2. Ishlab chiqarish sharoitida ishlab chiqarish ta‟limini amalga oshirish 
ancha murakkab bosqich bo„lib, bu davrda o„quvchilar o„quv ustaxonalarida olgan 
bilim bilan malaka va ko„nikmalarini takomillashtirishadi. Yangi jixozlar bilan 
tanishadi. Ilg„or ish tajribalar bilan tanishadi va o„quvchilarga mo„ljallangan ish 
normallari asosida mustaqil ish bajarishadi. Natijada, ular mehnat jamoasi 
an‟annalariga hurmat, o„z qo„ligi ishonch, jamiyat oldidagi burch hamda o„z 

---

109 
kasbiga bo„lgan muhabbat fikrlash kabi xislatlar shakllanib boradi. Bu bosqichda 
o„quvchilar faoliyatiga ishlab chiqarish korxonasining ilg„or ishchilari, ishchilarga 
rahbarlik kilishadi. Ustoz esa ular bilan xamkorlikda o„quvchilarning ishlab 
chiqarish ta‟limi dasturi materiallarining bajarilishini kuzatib boradi hamda 
birgalikda rahbarlik qilali. 
3. Uning yakunlovchi bosqich-bu bitiruv oldi ishlab chiqarish amaliyoti 
bo„lib, bu boskichda o„quvchilar o„z kasbiy bilim, malaka va ko„nikmalarini 
mustaxkamlashadi, yuqori ish umumdorligi eslatgan jihozlar, qurilmalar, 
uskunalar, moslamalar bilan tanishadi va ularda ishlash yo„llariga ega bo„lishadi. 
Ishlab chiqarish amaliyoti jarayonida bo„lajak mutaxassislarining mutaxassis 
sifatida ishlab chiqarishda ma‟lum darajadagi aniq ishlarni bajarishlari, 
uskunalarga xizmat ko„rsatish, talab darajasida (me‟yorida) ish bajarishadi va 
amalga oshiriladi. Bu davrda ishlab chiqarish ustasining asosiy vazifasi 
o„quvchilarni ish joyi bilan ta‟minlash, zarur bo„lgan ishlab chiqarish vositalari, 
materiallar, asboblar, texnikaviy jihozlar, ko„rsatmali materiallar va boshqalar 
bilan tanishtiradi, ta‟minlash va ularning hamma ishlab chiqarish talablariga rioya 
qilish, bosqichlarini kuzatish bo„ladi. 
Ishlab chiqarish amaliyotti har bir soha uchun har xil davrda, hajmda amalga 
oshiriladi. Masalan xozirgi davrda sanoat sohasi uchun ishlab chiqarish, amaliyoti 
uchun 648 soat ajratilgan. Bu ishlab chiqarish ta‟limining ____ foizini tashkil 
qiladi. Ya‟ni 18 hafta yoki 108 kun demakdir.