Kasbiy ta ‟ lim metodologiyasi

Mehnat va kasb ta‟limi bo„yicha o„zlashtirishni
baholash mezonlari mezonlari. 
O„quvchilarning bilim, ko„nikma va malakalariga o„qituvchi, usta besh balli 
sistema bo„yicha baho qo„yadi. Baho qo„yishning besh balli sistemasini amalida 

---

114 
tadbiq etishda so„zlar bilan ifodalanadigan «a‟lo», «yaxshi», «qoniqarli», 
«yomon», «juda yomon» degan baholarni «5», «4», «3», «2», «1» raqamlari bilan 
almashtirish maqsadga muvofiq deb topilgan. Raqamli baholash ko„proq aniqligi, 
puxtaligi va foydalanish uchun qulayligi bilan farq qiladi.
Ko„pinsa usta va o„qituvchilar o„quvchilarning intizomiga oid birorta 
kamchiligi (kechikib kelishi, mashg„ulotlarga kelmay qolishi, dars vaqtida 
gaplashib o„tirishi va hokazolar) uchun bahoni kamaytirish kabi xatoga yo„l 
qo„yadilar. Bu o„rinda usta va o„qituvchi tarbiyaviy ta‟sir ko„rsatishning boshqa 
vositalaridan foydalanilishi lozim. 
Quyidagi baho mezonlari belgilab chiqilgan. 
O„quv materialini butun tavsilotlari bilan bilish va tushunish, materialni 
izchil, mantiqan bog„langan holda xatosiz bayon etish, xisob-kitob va grafika 
ishlarini namunali bajarish, mehnat topshiriqlarini bajarish vaqtida olingan ilmiy-
texnikaviy bilimlarni mustaqil, dadil va to„g„ri tadbiq etish, mehnat usullarini 
to„g„ri bajarish (mehnat va hunar ta‟limi dasturining talablari doirasida), texnikaviy 
talablar doirasida sifat ko„rsatkichlariga rioya qilish, ishni vaqt normasi doirasida 
bajarish «5» baho bilan baholanadi. 
«4» baho butun o„quv materiallarini bilishi va tushunishi, uni og„zaki va 
yozma ravishda to„g„ri bayon etishi, hisob-kitob va grafika ishlarini to„g„ri va 
puxta bajarishi, olingan bilimlardan o„quv-mehnat topshiriqlarini, berilgan ishni 
belgilangan vaqt normasiga muvofiq o„z vaqtida bajarilganligi uchun qo„yiladi. 
«3» baho programmadagi asosiy materialni bundan keyingi o„quv-mehnat 
vazifalarini bajarishga imkon beradigan xajmda bilishi va tushunishi, o„quv 
materialini birmuncha xato va kamchiliklar bilan, o„qituvchining ozgina yordami 
orqali sodda qilib bayon etishi, mehnatni tashkil etishda bir oz kamchiliklar 
bo„lgan holda belgilangan vaqt normasini 75% bajargani uchun qo„yiladi. 
«2» balli baho programma materialining ko„p qismini yaxshi tushunmaslik, 
uni qo„pol xatolar bilan bayon qilish, hisob-kitob va grafika ishlarini etarli darajada 
bajarmaslik, olingan bilimlarni xatolarga yo„l qo„yib tatbiq etish, mehnat 
operatsiyalarini ko„p xatolar bilan bajarish, mehnatda belgilangan sifat 
ko„rsatkichlarini ta‟minlay olmaslik uchun qo„yiladi. 
Butun programma materialini bilmaslik va tushunmaslik, o„tilgan materialni 
bayon qilib bera olmaslik, olingan bilimlardan amalda foydalana bilmaslik, mehnat 
usullarini qo„llana olmaslik, brakka yo„l qo„yish uchun «1» baho qo„yiladi. 
Baholashni tarbiyaviy rolini oshirish masalasi diqqatga sazovordir. SHu 
munosabat bilan usta, o„qituvchilar qo„ygan baholarini izohlab berishi muhimdir. 
Bu hol o„quvchilarga o„z bilimlaridagi kamchiliklarini, amaliy ishlaridagi 
nuqsonlarini bilib olishlariga yordam beradi. Baholashni muntazam izohlab borish 
ularning ta‟limiy rolini oshiradi.