Kbk: 84(Ros-Rus)
Download 1.67 Mb. Pdf ko'rish
|
Taras Bulba
|
185
Taras Bulba di, mushuk sapchiganday bir sapchib, bo‘yniga minib olib, qo‘lidagi supurgi bilan yonboshiga bir urgan edi, talaba otdek dingillab chopib ketdi. Bu ishlar shunday tez bo‘ldiki, talaba es-hushi- ni yig‘ishtirib ololmay, nima qili shini bilmasdan, oyoqlarim toymasin deb, ikki tizzasini mahkam ushlagancha, dingillab ketaverdi; lekin oyoqlari unga itoat qilmay, chopog‘on cherkes otidan ham tezroq yugurib ketayotganini payqab hayron qoldi. Qo‘rg‘on yiroq qolib, sayhon yalanglikka chiqqan- laridan keyin bir tomonda ko‘mirdek qop-qorayib turgan daraxtzor ko‘ringach, o‘ziga kelib: «Eh-ha, ajina alvasti ekan-ku!» – deb qo‘ydi ichida. Osmonda oy o‘roqdek yaraqlar, tun yarmisi- dagi ko‘r oydin yer yuziga yoyilgan yupqa cho- dirdek yelpinar edi. Daraxtzor, o‘lanzor, yer-ko‘k barisi ko‘zini yummay, baqraygancha uxlab qol- ganga o‘xshar edi. G‘ir etgan shamol bo‘lsa-chi, jimjit kechaning toza nam havosi iliq. Daraxt va butalarning dumli yulduzdek soyasi bir bag‘ri- ga qadalgan nayzaga o‘xshaydi. Falsafashunos Xoma Brut yelkasiga minib olgan narsaning nimaligini bilmay yo‘rtib ketayotgan chog‘da- gi tun manzarasi shunday edi. Allaqanday no- xush hislarning hujumi dilini siqib ranjitar, le- kin jismini huzur ichida fahmlar edi. Boshini quyi solib boqsa, oyog‘ining takkinasida turgan o‘t-o‘lanlar buloqdek tip-tiniq suv tagida qol- ganga, tagi ko‘rinib turgan tiniq dengiz tagidagi o‘tlarga o‘xshar edi. Har holda yelkasiga minib olgan kampir bilan o‘zining aksini suvda, oyna- da ko‘rgandek, ravshan ko‘rdi. Osmonda yorishib turgan oy emas, allaqanday oftob. Qo‘ng‘iroq gul- lar boshlarini egib, qo‘ng‘iroqlarini chalayotgan- 186 Nikolay Gogol larini ham eshitdi. Suv bo‘yidagi g‘umay ichidan chiqib kelgan suv parisini ko‘rdi; uning vujudi dirillab turgan nurdan yaratilganga o‘xshar, pa- rining oyoq va belini ham ko‘rdi. Suv parisi yu- zini o‘ngga o‘girib qaradi; uning yuzini, chiroqdek yonib turgan ko‘zlarini ko‘rdi; qo‘shiq aytib, uning yurak-bag‘rini ezib, yaqiniga kelay-kelay dedi-ku, lekin kelmay, larzonlanib, qah-qaha urib, qochib ketdi. Bir mahal chalqancha tushib yotdi, sirlan- magan chinnidek nozik, sutdek siynasi oftobdan gardish shu’la tashlab tovlanar, siynasi ustidagi suv qatralari qator-qator marjonga o‘xshar edi. Suv ichida butun badani larzon urib, kular edi. Xoma Brut bularni ko‘zi bilan ko‘ryaptimi, yo‘qmi! O‘ngimi, tushimi? Anavi yoqdan kelayot- gan tovush nima? Shamolmi, nag‘ma tovushmi? Ting-ting qiladi, chirpirak bo‘lib uriladi, alamli taronasi yurakka tig‘dek qadaladi... Falsafashunos Xoma Brut yeldek uchib keta- yotib, pastga qaradi-yu: – «Ajabo, qanday sir ekan bu?» – dedi ichi- da o‘ylanib. A’zoyi badanidan ter sharillab oqib ketyapti, allaqanday g‘alati huzur ichida tinkasi qurigan, vahima aralash allanechuk alamli bir lazzat kayfini surib borar edi. Gohida nazarida yuragi qolmaganday bo‘lardi-da, butun vahimaga tushib yuragini changallab qolardi. Tinkasi qurib holdan ketgach, nochor va notavon bo‘lib, bilgan duolaridan qaysi biri esiga kelsa, shuni o‘qiyver- di. Ins-jinsning ziyon-zahmatidan saqlaydigan duolarning hammasini o‘qiyverdi. Bir mahal sal yengillashganday, qadami sekinla shib, shitobi susayganday bo‘ldi; yelkasidagi ajina ham omon- at o‘tirganday, tushib ketayotganday sezildi. 187 Taras Bulba Juda g‘alati ko‘ringan qalin o‘t-o‘lanlar ham endi badaniga tegib, oyog‘i tagidagilarining anchasi o‘zi bilgan o‘tlar ekanini fahmladi. Osmondagi o‘roq – oy yaraqlab turibdi. Faylasuf Xoma Brut o‘ziga kelib: « Yopiray, yengillashdim-a!» – deb bilgan duolarini pichir- lab, yana o‘qiy boshladi. Bir mahal yelkasidagi kampirni irg‘itib tashladi-da, darrov o‘zi unga minib oldi. Kampir shunday yo‘rg‘alab ketdiki, ustiga minib olgan Xomaning nafasi qaytib ketar, nazarida yer gir-gir aylanardi. Hamma yoq yop- yorug‘. Dala tekis bo‘lsa ham, kampir juda tez uchib borayotganidan undagi narsalarning bari- si aralash-quralash bo‘lib, faqat miltillab ko‘rinib ketar, nimaligi aniq bilinmas edi. Yo‘lda yotgan bir kaltakni olib, kampirni kuchi boricha savalay ketdi. Dod-voyi olamni tutdi; avval jahl va ach- chiq bilan xo‘b dag‘dag‘a qildi, keyin dag‘dagasi pasayib, sekin-sekin yuvoshlandi, ovozi mayin- lashib, xushovoz bo‘ldi, keyin yana pasayib, ku- mush qo‘ng‘iroqday jingillab, uning ko‘ngliga ta’sir qildi. Shu chog‘da rostanam kampirmikin degan o‘y beixtiyor ko‘ngliga keldi. Kampir tinkasi qurib: «Voy, tob-u toqatim qol- madi, sop bo‘ldim!» – dedi-yu, yiqildi. Xoma uning ko‘ziga tikilib qaradi. Tong yo- rishib, Kiyevdagi butxonalarning zarhal gumbaz- lari olisdan yaraqlab ko‘rinib qolibdi. Yigit qa- rasa, oldida kokillari yoyilib tushgan, kipriklari nashtardek go‘zal bir qiz oppoq ikki qo‘lini ikki tarafga tashlab, jiq-jiq yoshga to‘lgan ko‘zlarini ko‘kka termiltirib behush yotibdi. Xoma yaproqdek dir-dir titradi. Juda achinib ketdi, allaqanday vahima butun vujudini titrat- |
