Keyin bir necha kun yoki bir necha hafta keyin payd

XIV. 4. Mehnatni muhofaza qilishning nomenklatura 
chora-tadbirlari 
 
Kasaba uyushmasi ustaviga asosan FZKU vositachiligida har yili 

---

265 
mu'muriyat (direktor shaxsida) bilan ishchi-xizmatchilar o'rtasida o'zaro 
mehnat munosabatlari to'g'risida jamoat bitimi tuziladi. Bu bitimda ishchi 
va xizmatchilarning mehnat qilishi va madaniy, maishiy dam olishi 
borasidagi tadbirlar haqida kelishib olinadi. Unda bitimda mehnatni 
muhofaza qilish chora-tadbirlari, mehnat sharoitini yaxshilash masalalari 
ham hisobga olinadi va bu masalalar ma'lum tartibga keltirilib, mehnatni 
muhofaza qilishning nomenklatura chora-tadbirlari sifatida bitimga tirkab 
qo'yiladi. 
Nomenklatura chora-tadbirlari rejasi, kasab uyushmasi qo'mitalari 
bilan kelishgan holda, ma'muriyat xodimlari tuzadi. Unga ushbu 
korxonada ayni paytdagi mehnat sharoiti, kasb kasal-liklari va sanoat 
korxonasida inson oiganizmiga ta'sir qiluvchi zararli omillarning 
mavjudligi asos qilib olinadi. Bu reja kasaba uyushmasi bilan 
kelishilgandan keyin ishchilarning umumiy majlisida muhokama qilinadi. 
Nomenklatura chora-tadbirlariga asosan ish sharoitini yax-shilash 
chora-tadbirlari kiritilib, ularni shartli ravishda quyidagi uch guruhga 
bo'lib qarash mumkin: 
1. Baxtsiz hodisalarning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar; 
bunga qo'shimcha saqlovchi va muhofaza qiluvchi to'siqlarni o'rnatish, 
blokirovka qilish, muhofazaning avtomatik tizimlarini qo'llash, masofadan 
turib 
boshqariladigan 
asboblar 
joriy 
qilish, 
signal 
tizimlari, 
mexanizatsiyalashtirish masalalari va boshqalar kiradi. 
2. Sanoat korxonalarida kasb kasalliklarini kamaytirishga qaratilgan 
chora-tadbirlar; ishchilarga zararli ta'sir ko'rsatuvchi moddalardan 
muhofaza qiluvchi qurilmalar tayyorlash yoki sotib olish, yaxshi 
shamollatish va havoni mo'tadillashtirish tizimlarini o'rnatish, eskilarini 
takomillashtirish, umumiy havo almashtirish usullari bilan birga xavfli 
moddalar ajralgdigan joyni ham ajratish, havo surish tizimida 
mukammallashtirilgan 
mashinalardan 
foy-dalanish, 
havo 
holatini 
kuzatadigan asboblar o'rnatish va boshqalar. 
3. Ish sharoitini umuman yaxshilashga qaratilgan chora-tadbirlar; 
bunda mo'tadil yoritish, sanitariya-maishiy xonalar holatini yaxshilash, 
maxsus kiyim bosh va oyoq kiyimlarini vaqtida sifatli remont qilish, 
mehnatni muhofaza qilish kabinetlari, burchaklari, vistavkalari tashkil 
qilish va boshqalar. 
Sanoat korxonalarida texnologik jarayonlar taqozo qiladigan chora-
tadbirlar, masalan, yangi texnologik jarayonlar va ishlab chiqarishni 
maqsadga muvofiq tashkil qilish masalalari, garchi ish sharoitini 
yaxshilashga qaratilgan bo'lsa-da, nomenklatura chora-tadbirlariga 

---

266 
kiritilmaydi. 
Nomenklatura chora-tadbirlari ish bitimiga kiritilganligi va ish-
chilarning umumiy majlisida tasdiqlangani sababli, ular bajarilishi shart 
bo'lib qoladi va bu haqda ma'muriyat ishchilarga axborot berib turishi 
kerak. Unga sarflanadigan mablag' sanoat korxonasining asosiy fondidan 
olinadi, ya'ni bu xarajatlar umumsex va umumzavod xarajatlari hisobiga 
kiradi. Mehnatni muhofaza qilish nomenklatura chora-tadbirlariga 
ajratilgan mablag'lardan boshqa maqsadlarda foydalanish mutlaqo 
taqiqlanadi. 
Mehnatni muhofaza qilishning nomenklatura chora-tadbirlari sanoat 
korxonalarida o'tkazilishi lozim bo'lgan va bu korxonalar-ning bosh 
rejasiga kiritilgan. Mazkur rejaga maydonlarni obodonlashtirish, ishchilar 
yashaydigan zonalar holatini yaxshilash, korxona tashqi ko'rinishi va unga 
tutashuvchi yo'l va yolkalar holatini yaxshilash, barcha ishlab chiqarish 
zonalarini ko'kalamzorlashtirish masalalari kiradiki, bular tuman, viloyat 
miqyosida hisobga olinadi va unga ma'lum mablag' ajratiladi.