«kichik biznes va xususiy tadbirkorlik» fanidan leksiyalar kursi
Boshqaruvning ma’muriy-buyruqbozlik usuli
Download 4.8 Kb. Pdf ko'rish
|
kichik biznes va xususiy tadbirkorlik
|
2. Boshqaruvning ma’muriy-buyruqbozlik usuli
Boshqarishning bu usuli yakkaboshchilik munosabatlari, intizom va ma’muriyatga asoslanadi. Bozor iqtisodig‘ti qonunlari, huquqiy hujjat tamoyillarining bajarilishini hisobga oluvchi va boshqaruv ob’ektiga o‘z ta’sirini o‘tkaza oladigan uslublar tizimi tashkiliy-taqsimlovchi usullardir. Tashkiliy-ma’muriy ta’sir ko‘rsatish boshqariluvning aniq boshqarilag‘tgan ob’ektiga g‘ki shaxslarga qaratilgan majburiy tavsifidagi to‘g‘ridan-to‘g‘ri ma’muriy ko‘rsatmalardir. Boshqacha aytganda, korxonaning rahbari o‘ziga bo‘ysunuvchi kasaba uyushmasi rahbariga, kasaba uyushmasi rahbarlari shu kasaba uyushmasidagi ishlab chiqarish bo‘limlarining ustalariga bevosita bajarilish zarur bo‘lgan ko‘rsatmalarni berishi mumkin va ko‘rsatmalar bajarilishi lozim. Bunday ko‘rsatmalar jumlasiga mahsulot turlarini rejaga asosan bir me’g‘rda ishlab chiqarishni yuqori darajada tashkil qilish, mahsulot sifatini yaxshilash, mehnat me’g‘rlarini o‘z vaqtida ko‘rib chiqish, mehnat intizomini mustahkamlash va boshqa tez hal qilinadigan masalalar to‘g‘risida ko‘rsatmalar kiradi. Nima sababdan boshqaruvning ma’muriy-farmoyish usullari ma’muriy shakllar bilan qo‘shib olib boriladi. Bu ko‘p hollarda tashkiliy ta’sir ma’muriy huquqni qo‘llash, ya’ni qaror va farmoyishlarni amalga oshirishga asoslanadi. Lekin, «boshqaruvning tashkiliy-farmoyish usuli» tushunchasi «ma’muriy boshqaruv usuli» tushunchasidan bir qadar kengdir, chunki tashkiliy-farmoyish usullari boshqaruvning turli darajalariga turli ko‘lamda va shaklda tashkiliy ta’sir etishni o‘rganish masalalarini ham qamrab oladi. Tashkiliy-farmoyish usullari tashkiliy aniqlikni ta’minlaydilar, tashkiliy tizim, boshqaruvning har bir bo‘g‘ini vazifalarini belgilab beradi, boshqaruv apparati intizomi va faoliyati samaradorligini ta’minlaydi va joy- joyiga qo‘yadi va h.k. Boshqaruvning tashkiliy-farmoyish usullari ularning ishlab chiqaruvchilarga ta’sir etish manbalari va yo‘nalishalri bo‘yicha turlarga ajratiladi. Bunga bog‘liq holda ta’sir etishning tashkiliy-farmoyish usullari uch guruhga bo‘linadi: tashkiliy barqarorlashtiruvchi, farmoyish va intizom. Ta’sir etishning tashkiliy-barqarorlashtirish usullari asosiy maqsadi hamkorlikda ishlash uchun tashkiliy asos yaratishdir, ya’ni vazifa, majburiyat, javobgarlik va vakolatlarni taqsimlash, tartib o‘rnatish va h.k. Ma’muriy ta’sirning tashkiliy shakllarining ikki: tashkiliy reglamentlash va tashkiliy me’g‘rlash turlari mavjud. Tashkiliy reglamentlash vositasida davlat boshqaruvchi va boshqariladiga tizimga ularning maqbul nisbatini, tashkiliy tizimini va har bir darajada boshqaruv chegaralarini aniqlash maqsadida ta’sir etadi. Tashkiliy reglamentlashga misol qilib lavozimlar haqida Nizomni ko‘rsatish mumkin. Tashkiliy me’g‘rlash hujjatlari vositasida xom-ashg‘, materiallar sarfini me’g‘rlash, mahsulotlar ishlab chiqarishga mehnat sarfi, ishlab chiqarish fondlaridan foydalanish, texnikaviy va texnologik me’g‘rlar(standartlar, me’g‘rlar, qayta ishlov berish usuli, tartibi va o‘.k.) ishlab chiqarishini tashkil etish me’g‘rlari. Ta’sir etishning farmoyish usullari cheklovchi hujjatlarda ko‘zda tutilmagan mavjud vaziyatdan kelib chiqqan holda kundalik jadal boshqarish maqsadida qo‘llaniladi. Farmoyish ta’sirining asosiy maqsadi boshqaruv apparatining aniq harakati, boshqaruvning barcha bo‘linma va xizmatlari barqaror ishlashini ta’minlab berishdan iborat. Ta’sir etishning farmoyish usullari buyruq, farmoyish, ko‘rsatma va boshqa me’riy hujjatlar asosida amalga oshiriladi. Download 4.8 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|