«kichik biznes va xususiy tadbirkorlik» fanidan leksiyalar kursi

3. Boshqarish tamoyillari
Tamoyil – bu faoliyat yuritish, halqning asosiy qoidasi, etakchi g‘oyadir. Ilmiy
adabig‘tlarda, odatda, boshqaruv tamoyillari deganda iqtisodig‘tga rahbarlik qilishda
asoslaniladigan asosiy qoida, yo‘l-yo‘riq, xulq me’g‘rlari tushuniladi. Boshqaruv
tamoyillari iqtisodig‘t qonunlari ta’siri natijasida boshqaruv usullariga bog‘liq
hodisalar mohiyatini aks etiradi. Boshqaruv mexanizmi sxemasini quyidagicha
ifodalash mumkin:
qonunlar-------tomoyillar----------usullar----------uslublar.
Boshqaruv tamoyillari o‘zaro bog‘liq va birgalikda qo‘llanilishi mumkin.

---

1.Boshqaruvda yakkaboshchilik va kollegiyalik tamoyili. YAkkaboshchilik
tamoyili bevosita ishlab chiqarishda ishlab chiqarish xodimlarining yagona rahbar
buyruqlariga qat’iy bo‘ysunishini talab qiladi. YUqori darajadagi rahbar quyi
darajadagi rahbar vakolatiga kiruvchi masalalarni hal etmasligi lozim. Bu tamoyilni
amalga oshirishning asosiy sharti har bir ijrochining huquq, burch, majburiyatlarini
qat’iy belgilab quyishdir. YAgona boshchilik kollegiallik, qabul qilinadigan qarorlar
oshkoraligi bilan qo‘shib olib borilishi kerak. Kollegiallik intizom, rahbar, yagona
shaxs irodasiga so‘zsiz bo‘ysunish bilan amalga oshishi kerak.
2. Ilmiylilik tamoyili. Boshqaruv tamoyillari orasida valyutarizmni inkor
qiluvchi har bir rahbar iqtisodiy qonunlar, jamiyat rivojlanishining ob’ektiv
yo‘nalishlari, bu sohada milliy va chet el tajribasini qo‘llashini taqozo qiluvchi o‘rin
egallaydi. Boshqaruv sohasidagi hal qiluvchi qarorlar har tomonlama ilmiy jihatdan
asoslanmog‘i lozim.
3. Rejalilik tamoyili. Bozor iqtisodig‘ti sharoitida ishlab chiqarishni rejali
boshqarish – biznes va strategik rejalarni tuzish - iqtisodiy sig‘satlarni amalga
oshirishning muhim shartidir. Bu tamoyil ishlab chiqarish rivojlanishining uzoq
muddatga mo‘ljallangan yo‘nalishlari, sur’atlari va nisbatlarini belgilashni ifodalaydi.