Кимё фанидан таълим олувчиларнинг креатив компетентлигини ривожлантиришга инновацион ёндашув

Дарс мақсади ва натижаларини баҳолаш бўйича: дарс мақсадини шакллантиришнинг аниқлик, ихчамлик даражаси; бир вақтнинг ўзида мақсадга эришишнинг аниқлиги, мақсадга мувофиқлиги ва мураккаблиги; таълим олувчиларнинг ривожланишига машғулотнинг ўқитиш таъсири даражаси (нимага ва қандай даражада ўқитилди), тарбиявий таъсир даражаси (машғулот давомида тарбияга нималар ёрдам берди), таълим олувчиларнинг ривожланишига ўтказилган машғулотнинг таъсири даражаси таҳлил қилинади.
Таълим олувчиларнинг билимини баҳолашнинг яхши ташкил қилинган тизими: мотивациясига ижобий таъсир қилиш (қайтар алоқа уларга ташкилий фаолиятни тўғрилаш имконини бериб, мотивацияга яхши таъсир қилди); ўқитишни режалаштириш (баҳолаш таълим олувчиларнинг малакаси билан боғлиқ камчиликларни аниқлаш, бартараф этиш чораларини кўриш имконини берди); касбий ривожланишини режалаштириш (баҳолаш индивидуал ривожлантириш режаларини тайёрлаш имконини берди); кучли ёки заиф касбий сифатларини юзага чиқариш, тақдирлаш (баҳолаш мунтазам билим олиш самарадорлигини оширди) таҳлил қилинади.
Таълим олувчининг билимини баҳолашни самарали ташкил этишнинг асосий тамойиллари: ривожлантириш (баҳолаш жараёни ва натижасида билими қониқарлими, яхшими ёки аъломи, бундан қатъий назар, уларни яхши тайёрлаш), ҳурмат билан муносабатда бўлиш, демократиклик (баҳолаш мезонлари ва мазмунини ишлаб чиқиш, муддатларни келишиб олиш ва натижаларини биргаликда муҳокама қилиш) таҳлил қилинади.
Ўзини-ўзи баҳолаш таълим олувчига олган билимларини таҳлил қилиш учун имконият яратади. У мақсад сари интилиш, касбий қобилиятларни ривожланишига катта таъсир кўрсатади. Баҳолашда таълим олувчиларнинг касбий аҳамиятга эга қуйидаги сифатлари кўрсаткичларини ажратиб кўрсатиш лозим: ижодкорлиги, фикрлаши, тадқиқотчилик ишларига қизиқиши, янгиликларга мойиллиги, илғор тажрибаларни ўрганиши; педагоглик маҳоратини оширишга нисбатан эҳтиёжларини шаклланганлиги таҳлил қилинади.
Педагоглдарнинг ўз устида ишлаш механизими

Мустақиллик йиллари том маънода Ўзбекистан Республикаси ижтимоий-иқтисодий ва маданий тараққиёти истиқболини белгилаш, жаҳон ҳамжамияти мамлакатлари сафидан муносиб ўрин эгаллашга интилиш йўлидаги кенг кўламли ислоҳотларни амалга ошириш билан кечмоқда. Жаҳоннинг ривожланган мамлакатлари тажрибаларини ўрганиш, маҳаллий шарт-шароит, иқтисодий ва интеллектуал ресурсларни инобатга олган ҳолда жамият ҳаётининг барча соҳаларида туб ислоҳотларнинг амалга оширилаётганлиги янгидан-янги ютуқларга эришишни таъминламоқда. Турли соҳаларда йўлга қўйилаётган халқаро ҳамкорлик гарчи ўз самарасини бераётган бўлса-да, бироқ, миллий мустақилликни ҳар жиҳатдан мустаҳкамлаш, эришилган ютуқларни бойитиш, мавжуд камчиликларни тезкор бартараф этиш жамият аъзоларидан алоҳида фидокорлик, жонбозлик, шижоат ва қатъият кўрсатишни талаб этмоқда.

Олий таълим муассасалари педагогларини қайта тайерлаш ва малакасини ошириш курсларида турли ихтисосликлар ўқитувчиларининг интеллектуал салоҳиятини ошириш, дунёқарашларини бойитишда уларнинг касбий компетентлигини ривожланти­риш муҳим аҳамиятга эга. Касбий (шу жумладан, педагогик) компетентликка эга бўлишда ўз устида ишлаш ва ўз-ўзини ривожлантириш муҳим. Ўз-ўзини ривожлантириш вазифалари ўзини ўзи таҳлил қилиш ва ўзини ўзи баҳолаш орқали аниқланади.
Ўз устида ишлаш - шахс ёки мутахассис томонидан ўзини ижтимоий ҳамда касбий жиҳатдан ривожлантириш, камолотга эришиш йўлида мақсадли, изчил, тизимли ҳаракатларнинг ташкил этишдир. Мутахассиснинг ўз устида ишлаши қуйидагиларда кўринади:
- касбий БКМни такомиллаштириб бориш;
- фаолиятга танқидий ва ижодий ёндашиш;
- касбий ва ижодий ҳамкорликка эришиш;
- ишчанлик қобилиятини ривожлантириш;
- салбий одатларни бартараф этиб бориш;
- ижобий сифатларни ўзлаштириш.
Педагогнинг қуйидаги амалий ҳаракатлари мутахассис сифатида унинг ўз устида ишлашини ифодалайди:
- аниқ, мақсад, интилиш асосида педагогик жараённи такомиллаштириш;
- педагогик жараён самарадорлигини, ўзининг ишчанлик фаоллигини ошириш;
- изчил равишда янгиланиб бораётган педагогик билимларни ўзлаштириш;
- илғор технология, метод ҳамда воситалардан хабардор бўлиш;
- фаолиятига фан-техниканинг сўнгги янгиликларини самарали татбиқ этиш;
- касбий кўникма ва малакаларини такомиллаштириш;
- салбий педагогик низоларнинг олдини олиш, бартараф этиш чораларини излаш.
Педагогларнинг ўз устиларида изчил, самарали ишлашларида фаолиятга лойиҳали ёндаша олишлари қўл келади. Уларнинг лойиҳали ёндашув асосида қуйидаги моделни шакллантира олишлари мақсадга мувофиқдир. Моделда ўз устида ишлаш босқичлари ва ҳар бир босқичда амалга ошириладиган вазифалар қайд этилади. Ҳар бир босқич учун белгиланган вазифаларнинг самарали ҳал этилиши навбатдаги босқичга ўтиш имконини беради.
Педагогнинг касбий компетентликка эга бўлишида ўзини ўзи таҳлил қила олиши ҳам аҳамиятли саналади. Ўзини ўзи таҳлил қилиш - педагог томонидан касбий фаолиятда ташкил этаётган ўз амалий ҳаракатлари моҳиятининг ўрганилишидир. Ўзини ўзи таҳлил қилиш орқали педагог ўзини ўзи объектив баҳолаш имкониятига эга бўлади. Зеро, педагогларнинг касбий компетентлик сифатларига эга бўлишида уларнинг ўз-ўзини баҳолаш малакаларига эгалиги ҳам муҳимдир.