Kimyo va kimyoviy texnologiya

 
 
 
 
 
 
 
Ma’ruza № 9. 
Mavzu: Filtrasiya bo‘limi texnologik sxemasi 
Reja: 
1. Filtrasiya bo‘limi texnologik sxemasi bayoni 
3. Filtrlash jarayoni 
Soda ishlab chikarishning filtrasiya bo‘limi texnologik sxemasi 11 -rasmda 
keltirilgan. Trubalar orqali karbonizasion kolonnalardan suspenziya katta diametrli 
trubaga (1) yuboriladi. Undan keyin suspenziya umumiy truba orkali filtrning 
saqlangichiga (2) beriladi. Suspenziyaning miqdori drossel to‘sgichlari (3) bilan 
regulirovka qilinadi. Suspenziyaning ajaratilishi barabanli vakkum-filtrlardan 
amalga oshiriladi. Filtr barabanidan olingan cho‘kma transporter bilan natriy 
gidrokarbonatni kalsinasiya etish bo‘limiga yuboriladi. Filtr to‘sgichdan o‘tgan xavo 
va filtr suyuq faza aralashmasi separatorga (4) kelib tushadi va bu yerda bir biridan 
ajratiladi. Seperatordan (4) filtr suyuq fazasi yigindi kollektordan o‘tib, filtr suyuq 
faza yig‘indisiga (6) beriladi va undan nasos (5) yordamida distillyasiya bo‘limiga 
yuboriladi. Separatorlardan (4) xavo umumiy vakkum-kollektor orqali vakkum-
nasos (10) bilan atmosferaga chikarib yuboriladi. 
Xavo tarkibidagi ammiak va doksid uglerodni ushlab qolish uchun vakkum-
filtr separatorlari va vakkum-nasoslar orasida filtrlar xavosi yuvitgichi (11) 
o‘rnatilgan bo‘ladi.
Filtrdagi natriy gidrokarbonat cho‘kmasini yuvish uchun yig‘indi (9) suyuq 
fazasi ishlatiladi. Filtr gazmollarini regenerasiya qilish uchun vozduxoduvkalar 
bilan filtrlarga siqilgan xavo beriladi. Filtrga ortiqcha miqdorda suspenziya beriladi, 
chunki trubksida doyimiy uroven saqlab turish uchun ortiqcha suspenziya trubadan 

---

47 
truboprovod orqali buferli yig‘indiga (7) kelib tushadi. Buferli yig‘indining ichida 
aralashtirgich joylashgan bo‘ladi. Suspenziya yig‘indidan (7) nasos orkali dastlabki 
yig‘indiga (1) beriladi. Yig‘indi (7) minimal miqdorda suspenziya kelib tushishi 
uchun ma’lum sharoitlarda jarayonni olib borishi zarur. qisman yuvitish suvlari 
eriganini va uning mayda kristallari filtrlovchi o‘tganligi sababli gidrokarbonat 
natriyning yo‘qolishlar kuzatiladi. Bundan tashqari qisman qaytar reaksiya 
11 -rasm filtrasiya bo‘limi texnologik sxemasi 
Yuvish suvning xarorati 45
0
C va miqdori oshgani xolda xamda filtrlovchi 
to‘sgichning butunligi buzulganda filtrlash jarayonida yo‘qolishlar miqdori 
ko‘payib ketishi kuzatiladi. Kalsinasiya stadiyasida gidrokarbonat natriy tarkibidagi 
namlikning issiqlik sarflanish va bug‘lanayotgan namlikning miqdorlariga 
bog‘liqligi quyidagi jadvalda keltirilgan. 
Namlik 
miqdori, 
% 
100 kg tayyor sodaga 
chikarilayotgan 
namlikning miqdor, 
kg 
Kalsinasiya stadiyasida 
suvni bug‘latish uchun 
issiqlikning 
nisbiy 
sarflanishi, % 
100 
kg 
namli* 
gidrokarbonat 
natriyga 
soddaning 
chiqishi, kg 

---

48 
22,23 
45 
139,7 
49 
20,75 
41,3 
126,1 
50 
19,16 
37,5 
114,7 
51 
17,58 
33,8 
100 
52 
15,99 
30,2 
91,7 
53 
14,31 
26,5 
80,3 
54 
100 kg namli natriy gidrokarbonatga sodaning maksimal nazariy chiqishi-63 
kg. 
Filtrasiya va kalsinasiya bo‘limi. Filtrasiya va kalsinasiya jarayonining fizik-
kimyoviy asoslari, texnologik sxemasi. Asosiy mashina va qurilmalari 
Karbonizasion kolonnalardan suspenziya tarkibidagi gidrokarbonat natriyni 
ajratish uchun filtrlash jarayoni qo‘llaniladi. Hosil bo‘lgan kristallar kalsinasiyalash-
bulimiga beriladi, filtrdan chiqayotgan suyuq faza esa distillyasiya bo‘limiga 
ammiakni regenerasiya qilish uchun beriladi. 
 
Nazorat savollari 
5. Filtrlash bo‘limining vazifasi? 
6. Filtrlash jarayonining texnologik sxemasi? 
7. Filtrlash jarayonidagi yo‘qolishlarning sabablari? 
8. Barabanli vakkum-filtr yacheykalarning vazifalari?