Kirish I bob. Maktabda jismoniy tarbiyaning muhim tarkibiy komponenti

1.4 Zamonaviy maktabda jismoniy madaniyatni shakllantirish muammolarini nazariy tahlil qilish

Maktabda jismoniy madaniyatni shakllantirishga u yoki bu tarzda ta'sir ko'rsatadigan mavjud muammolarni aniqlash uchun jismoniy tarbiya va sport sohasidagi mutaxassislarning ilmiy ishlari va Kurs ishilarining nazariy tahlili o'tkazildi. Bular kabi Kurs ishichilar: Durkin P.K., t.f.n. "Maktab o'quvchilarida jismoniy madaniyatga qiziqishni shakllantirishning ilmiy-metodik asoslari" [14] dissertatsiyasida Bezverxnyaya G.V. "Maktab o'quvchilarining jismoniy tarbiya va sportga motivatsion ustuvorliklarining yosh dinamikasi" maqolasida [42]. Trofimova O.G. “Maktab o‘quvchilarining jismoniy tarbiyasi jismoniy tarbiya va sog‘lom turmush tarzi darsiga qiziqishni oshiruvchi omil sifatida” [34] mavzusidagi dissertatsiya avtoreferatida. Zolotova M.Yu., 2013-yil 7-dekabrda Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiyadagi nutqida “Bolani sog‘lom turmush tarzi qadriyatlari bilan tanishtirishda maktab va oila o‘rtasidagi hamkorlik yo‘llari” ma’ruzasi bilan , Liguta A.V. “Jismoniy madaniyatdan maktab ta’limi muammolari”. Shuningdek, 2013 yil 7 dekabrdagi “Jismoniy madaniyat” fanini o‘qitishni takomillashtirish: muammolar va yechimlar” mavzusidagi xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya materiallari [18].

tahlil qilish jarayonida maktab o‘quv jarayoni sub’ektlarining jismoniy tarbiya darsiga, tizimli jismoniy tarbiya va sportga bo‘lgan motivatsion-qiymatli munosabatini shakllantiruvchi faol omil bo‘lmay qolganligi aniqlandi. . Bundan tashqari, buning sabablari nafaqat o'qituvchining shaxsiyati, balki maktab soatlarida jismoniy tarbiya jarayonining yaxshi yo'lga qo'yilganligi bilan bog'liq. So‘nggi yillarda jismoniy tarbiya bo‘yicha o‘quv dasturlari, maktabda jismoniy tarbiya fanining me’yoriy va moddiy-texnika bazasini tanqid qiluvchi ko‘plab nashrlar paydo bo‘ldi [22].
V.I. tomonidan olib borilgan Kurs ishilar asosida. Lyaxning "o'quv jarayoni sub'ektlarining maktabda jismoniy tarbiya darslari bilan qoniqishi" haqida biz zamonaviy o'quv jarayonida jismoniy tarbiyaning asosiy muammolarini aniqladik. Ya'ni: o'quvchilar va ularning ota-onalari bahosiga ko'ra, aksariyat hollarda ular maktabdagi jismoniy tarbiyani boshqa umumta'lim fanlaridan past baholaydilar. Biroq, muallifning ta'kidlashicha, "Maktab va oilada jismoniy tarbiya to'g'ri balandlikka ko'tarilgan joyda ..., boshqa mashg'ulotlardan ham jiddiyroq qabul qilinadi". Bunday "maktablar va oilalarda bolalar juda boshqacha natijalarni ko'rsatadilar".
Jismoniy tarbiya va sport sohasi mutaxassislari quyidagi muammolarni aniqlaydilar: "ilmiy-metodik ta'minlash sifati. Jismoniy tarbiya o'qituvchilarini tayyorlash sifati, ularning o'qitish, tarbiyalash va shaxsni rivojlantirishning zamonaviy usullarini bilishi. O'qituvchining qobiliyati. o'quvchilar bilan muloqot qilish, o'qituvchining yangiliklarini o'qish maxsus adabiyotlar va boshqalar. Maktablarni moddiy-texnik ta'minlash muammolari".
Ta'lim organlari quyidagi muammolarni ko'rsatmoqda: noloyiq ish haqi. Ushbu kasb uchun raqobatning yo'qligi.
Ijtimoiy maqomning pastligi, kasbiy o'sish imkoniyatlari cheklangan.
O'qituvchiga o'zi bilan bevosita bog'liq bo'lmagan narsa uchun majburiyat va mas'uliyat yuklash (masalan, sog'liq darajasi, jinoyatchilik, yomon odatlar va boshqalar), majburiy inventarlarni, jihozlarni, ish joylarini sotib olish uchun mablag 'etishmasligi. , haddan tashqari didaktik yuk , bir necha stavkada ishlash" (3-ilova, 3-tab.) [28].
Maktabda jismoniy madaniyatni shakllantirish muammolarini o'rganishni tahlil qilish asosida muammolarning asosiy beshta guruhini ajratib ko'rsatish mumkin:

1. 
   O'qituvchining kasbiy kompetentsiyalarining etishmasligi
   

Omillar:

• 
  sport oliy o'quv yurtlari bitiruvchilari o'rtasida sport mashg'ulotlari uslubiy jihatdan ustunlik qiladi;
  
• 
  yosh fiziologiyasi, gigiena, psixologiya fanlari bo'yicha jismoniy madaniyat o'qituvchisining nazariy tayyorgarligi yo'qligi.
  
• 
  nizolarni hal qilishda bilim, ko'nikma va malakalarning etishmasligi. (ota-onalar bilan ishlash).
  

2. 
   Ish haqi
   

Omillar:

• 
  jismoniy tarbiya o'qituvchisining ishini baholash uchun aniq mezonlarning yo'qligi (barchasi qo'lga kiritilgan medallar soni yoki sinfda jarohatlar yo'qligi bilan bog'liq)
  
• 
  "munosib" ish haqi olish uchun deyarli ikki stavkaga teng yuk bilan ishlash kerak; Bu uzoqroq ish kunini talab qiladi (darslar + GEF bo'yicha darsdan tashqari mashg'ulotlar + sport bo'limlari).
  

3. 
   Maktab sport zallarini moddiy-texnik jihozlash
   

Omillar:

• 
  ayniqsa, sport zallari yetishmaydigan ta’lim muassasalarida darslar zichligini oshirish uchun zamonaviy jihozlarning yetishmasligi.
  
• 
  maktab o‘quv rejasining boshqa fanlarini moddiy-texnik ta’minlashda “qolgan” tamoyili bo‘yicha sport zallari bilan ta’minlash;
  
• 
  xavfli (eskirgan) sport inshootlari
  

4. 
   Ilmiy va uslubiy yordam
   

Omillar:

• 
  maktab dasturlari me'yoriy asosda qurilgan, ta'lim muammolarini hal qila olmaydi
  

5. 
   "Zamonaviylik muammolari":
   

Omillar:

• 
  sog'lig'ining yomonlashishi;
  
• 
  jismoniy rivojlanish ko'rsatkichlarining yomonlashishi;
  
• 
  jismoniy tayyorgarlikning yomonlashishi (zamonaviy maktab o'quvchisi va uning XX asr o'rtalaridagi tengdoshlarining jismoniy tayyorgarligi ko'rsatkichlarini taqqoslaganda, uning ko'rsatkichlari ikkinchisining natijasining atigi 60-70% ga to'g'ri keladi).
  

Va yuqorida aytilganlarning barchasi natijasida jismoniy tarbiya darslariga qatnashishning pastligi, o'quvchilar va ota-onalar o'rtasida jismoniy madaniyatga motivatsion va qadrli munosabatning yo'qligi, o'quv jarayonining barcha sub'ektlari uchun jismoniy madaniyat nufuzining haqiqiy pasayishi.
Ob'ektiv ravishda, bu O’zbekiston Respublikasi sport vazirligining rasmiy veb-saytida e'lon qilingan jismoniy tarbiya va sportni rivojlantirish ko'rsatkichlari ma'lumotlari bilan tasdiqlanadi.
Oxirgi uch yildagi ma’lumotlarni solishtirsak, 2010-yildan buyon umumta’lim muassasalari soni 8,2 foizga kamayganini ko‘rishimiz mumkin. Bu esa jismoniy tarbiyada ommaviy foydalanish uchun sport zallari va maktab sport inshootlari kamroq ekanligini anglatadi .
Jismoniy tarbiya darslariga qatnaydigan o‘quvchilar sonining o‘sishi juda kam, 1% ni tashkil etadi (1-ilova, 1-jadval). Va bu maktabda jismoniy madaniyatni rivojlantirish bo'yicha hozirda qabul qilinayotgan qarorlarning samarasizligi haqida gapiradi.
O’zbekiston Ta'lim va fan vazirligi tomonidan tasdiqlangan boshlang'ich va asosiy umumiy ta'limning federal davlat standartlari umumiy ta'lim tizimini o'quvchilarning jismoniy va ruhiy salomatligini mustahkamlashga qaratilgan. O'zi va boshqalar uchun sog'lom va xavfsiz turmush tarzi qoidalariga ongli ravishda amal qilishga tayyor maktab o'quvchilarini tarbiyalash .
Bu shuni anglatadiki, barcha bolalar, ularning sog'lig'idan qat'i nazar, jismoniy tarbiya jarayoniga jalb qilinishi kerak. Va bu inklyuziyani ta'minlash uchun nafaqat jismoniy tarbiya o'qituvchisi zarur bilim va ko'nikmalarga ega bo'lishi kerak, balki maktab sport zallarining moddiy-texnik bazasi ham bunday bolalarning ehtiyojlarini qondirishi va bu yo'nalishdagi boshqa ko'plab boshqaruv vazifalarini hal qilishi kerak. bu haqiqat.
O’zbekiston Respublikasi Sport vazirligining rasmiy veb-saytida sog'lig'i sababli maxsus tibbiy guruhga tayinlangan bolalar haqida e'lon qilingan quyidagi statistik natijalarga egamiz . Ob'ektiv ravishda, bu bolalarning jismoniy tarbiya darslariga borish foizini kamaytirish tendentsiyasi mavjud. 2010 yilga nisbatan bu ko'rsatkich 12,5% ga kamaydi (2-jadvalning 2-ilovasi) [52].
Karpushko N.A.ning so'zlariga ko'ra: "Bugungi kunda rus maktablarida, asosan, hamma narsa jismoniy tarbiya bilan bog'liq. Bu eng yaxshi holatda va o'qituvchilar tomonidan shaxsning jismoniy tarbiyasiga juda kam e'tibor beriladi. Shu bilan birga, yoshlar sog'lom bo'lishi uchun ularga buni o'rgatish kerak, shuning uchun yoshlarning jismoniy madaniyatini intellektual tarkibiy qismsiz shakllantirish mumkin emas .
Karpushko N.A., "Jismoniy tarbiya darslarida, tarbiyaviy komponentdan tashqari, sog'lomlashtiruvchi yo'nalish ham, mashg'ulot yondashuvi ham bo'lishi kerak, deb hisoblaydi. Shuning uchun jismoniy tarbiya darslari: alohida nazariy, alohida - amaliy-uslubiy va alohida amaliy bo'lishi kerak.Kunning shiori, jismoniy madaniyat mutaxassislari uchun bugungi kunning shiori: "Jismoniy tarbiyadan jismoniy tarbiyagacha" [19]. .