Кириш I боб

2.1-расм. Электр маторнинг изоляция қаршилигининг ўзгариши.
Қишлоқ хўжалигида (3 - 5)% маторлар чангли муҳитда ишлайди чанг электр жиҳоз устига ўтириб намлик ва агрессив муҳитни ушлаб туради ва емиради, маторларни совутиш шароитларини ёмонлаштиради, уларни ортиқча қизишига олиб келади. Бу ҳолда чанг зарралари электр ускуналарнинг нам юзаларига ўтириб уларнинг юза қисмида қалинлашиб боради. Бу эса турли хил салбий оқибатларга, масалан маторларни тормозланиб қолишигача олиб келади.
Чорва фермаларида, дон сақлаш ва қайта ишлаш пунктларида турли микроорганизмлар, кемирувчилар, заракунандалар кўпайиши учун қулай шароит мавжуд бўлади. Улар хаёт фаолияти давомида электр ускуналарни емирилишига, уларни тез ишдан чиқишига олиб келади. Демак электр ускуналар танлашда уларда техник эксплуатация тадбирларини белгилашда атроф муҳит шароитини албатта ҳисобга олиш зарур.


2.1.3. Электр таъминоти шароитлари.
Қишлоқ хўжалиги истеъмолчилари саноат истеъмолчилардан фарқ қилиб, турли қувватли, юкланишли, бир ва уч фазали бўлади ва ҳаво электр узатиш тармоқлари орқали таъминланади.
Исрофи миқдорини солиштириб кўрамиз
(2.1)
Р_х, Р_к – қисқа туташув ва салт ишлаш электр қувват йўколиши, Вт
3_х, 3_к ^– 8760 ва τ вақтда қувват йўқолишларида келтирилган харажатлар.
Бу ерда:
(2.2)
Юклама миқдори ҳисобий юкланишдан ошганда иккала трансформаторни улаш, акс ҳолатда битта трансформатордан фойдаланиш мақсадга мувофиқ бўлади. Кучланиши 35/10кв номинал қуввати 1…6,3 мва, тўла қувватлар нисбати ўртача бўлганда чегаравий юкланиш миқдорий S_чег=100-110% Sн, бўлади.
Бу ерда реактив қувватни узатиш учун исроф бўлаётган актив қувватни ҳисобга олиш зарур. Бунинг учун самарали трансформаторлар сонини аниқлаш учун реактив қувват исрофлари ҳам актив кўринишга ўтказилади:
(2.3)
к_р = 0,15…υ = 6…10кВ бўлганда
к_р = 0,08…υ = 35…110кВ бўлганда
Q_x, Q_к – соат иш ва к.т. реактив қувватлари.
Юклама ўзгарганда бир хил қувватли қўшимча трансформаторни улаш қуйидагича аниқланилади: n та параллел ишлаб турган трансформаторларда юклама ортганда қўшимча трансформаторни улаш шарти; агар жами қувват S₂ қуйидагича бўлса:
(2.4)
юклама камайганда: бирор трансформаторни ажратиш шарти:
(2.5)
Реактив қувватлар қуйидагича аниқланади:
(2.6)
бу ерда i_x, U_к – салт ишлаш токи ва қисқа туташув кучланиши.
Турли қувватли трансформаторларни улаш–ажратиш шартлари график усулда аниқланилади (2.2-расм).