Kirish. Qurilish materiallari va buyumlarining umumiy asoslari. Qurilish materiallarining asosiy xossalari

  
Yo‘l va aerodrom qoplamalari betoni  
Avtomobil yo‘llari va aerodrom qoplamalari murakkab atmosfera 
sharoitida ishlatiladi. Ular doimo yog‘in-sochin, muzlash va erish ta’sirida bo‘ladi. 
Quruq issiq iqlim sharoiti bo‘lgan Markaziy Osiyo mamlakatlarida yo‘l betonlariga 
yuqori haroratdan hosil bo‘ladigan ichki zo‘riqish ham salbiy ta’sir etadi.
Avtomobil va havo kemalarining harakatidan hosil bo‘ladigan dinamik 
kuchlanishlar, zarblar, ishqalanishlar, turli gazlar betonning emirilishini 
tezlashtiradi. SHu sababli yo‘l betonlariga zichligi, mustahkamligi, sovuqqa 
chidamliligi, edirilishga bardoshligi bo‘yicha yuqori talablar qo‘yiladi. Yo‘l 
betonining siqilishdagi mustahkamlik chegarasi bo‘yicha markasi M300- 
M500, egilishdagi mustahkamligi 4-5,5 MPa bo‘lishi kerak. Betonning 
sovuqqa chidamliligi /150, /200 va yuqori bo‘lishi shart.
Yo‘l va aerodrom qoplamalari betoni 500 markali portlandsement asosida 
tayyorlanadi. Ekspluatatsiya xossalarini yaxshilash uchun sement yoki beton 
tarkibiga gidrofob, difil moddalar va superplastifikatorlar kiritish mumkin.
Beton uchun mayda to‘ldirgich sifatida tozalangan kvars qumlari, yirik 
to‘ldirgich sifatida esa granitsimon zich tog‘ jinslaridan chaqib saralangan chaqiq 
toshlar ishlatilishi maqsadga muvofiqdir.

---

Yo‘l va aerodrom qoplamalari betonlari beton qorish sexlarida yoki 
avtobetonqorgichlarda sinchiklab qoriladi va maxsus beton quyish mashinalari 
yordamida quyiladi. Beton issiq-sovuqdan hosil bo‘ladigan deformatsiyalarni 
hisobga olib deformatsiya choklari qoldirilib quyilishi kerak. Beton quyilgach 
dastlabki kunlarda suvning bug‘lanishini keskin kamaytirish va qoplamaning ob-
havo sharoitiga chidamliligini oshirish maqsadida uning yuzasi maxsus polimer 
materiallar (lak etinol, bitum va qatron emulsiyalari, suvda eriydigan polimerlar va 
sh.k) bilan himoyalanishi mumkin.