Кирисиў. Топырақ физикаси паниниң предмети, мазмуны, қурамы хам усыллары

Структураны тиклеу шараятлары хам усыллары
П.А.Костичев, К.К.Гедройц, В.Р.Вильямс структура ҳасыл болыуынын теориялык тийкарларын ислеп шыкты.Олар топырактын агрегатлык илажы хам усылларын ислеп шыкты.
Хазирге дейин топырак структуралы халатын тиклеудин томендеги агротехник усыллары бар:
1.Топыракка ислеу бериу
2.Топыракты гумин,улмин кислоталары менен байытыу
3.Кислоталы топыракларды хаклеу,сильтили топыракларды гипслеу
4.Алмаслап егиу системасын тууры пайдаланыу
Орта Азия колхоз хам совхозларында топланган хам де илимий тексериу шолкемлеринин дала шараятында алып барган коп жыллык тажрийбелеринин жуумаклары томендегилерден ибарат:
1 .коп жыллык от –шоп егинлери (асиресе беде) егиу хам жерлерге кый салыу структураны жаксылайды
2. отлар айдалганнан кейин пахта егиудин биринши жылында хар турли хам типтеги топыракларда кобейеди хам пахта оними асады
3. отлар айдалганнан кейин егин егиудин екинши жылында топырактын макроструктурасы тез хам кескин жаманласады
4. структурасына минерал тогинлер менен исленгенде топырактын структуралы халаты дийерли жаксыланбайды.

Структураны тиклеуде климат фактордын да роли улкен.Структуранын жузеге келиуинде температура хам суу тийкаргы дерек есапланады. Бул процесс тасирин томендегише тусиндириу мумкин: Сууык кунлер басланыуынан алдын жауган жауынды яки суугарыу суулары топырак геуеклерине кирип, оларды толтырыуы мумкин, температуранын кескин пасейип кетиуи аркалы бул суулар музлайды, музлау суу колемин кенейтиреди. Натийжеде топырак тесиклеринде косымша улкен куш жузеге келеди. Бул хадийсе оз наубетинде механик болекше хам агрегатлардын бир-бирине жане де улкен куш пенен сыгылыуына алып келеди..Кунлер ысыуы менен тесиклердеги музлар ерийди.Топырактын жетилгенлиги онын данешелиги сезиледи.Музлау процесси температурасы хасыл кылмайды балки оны бузады.

Мағлыўматлардан белгили болғандай, топырақ структурасынын бузылыўына себеп болыушы факторлар көп болғанындай оны тиклеўге қаратылган усыллар да ҳәр қыйылы. Ҳәзирги ўақытта усы нәрсе исбатланды, структуралы топырақларда суў, хаўа термик ҳамде азық режимлери мәдений өсимликлер ушын жетерли хәм қолай түрде болады. Структуралы топырақ мадений топырақ есапланады.
Усыны қатаң айтыў керек, структураны тиклеўдиң баслы маселеси топырақта шириндиниң топланыўы есапланады.