Kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent axborot texnologiyalari universiteti telekommunikatsiya

Lokal tarmoqlar- (LAN– Local Area Network);
• 
Mintaqaviy tarmoqlar- ( MAN–Metropolitan Area Network);
• 
Global tarmoqlar- (WAN– Wide Area Network);
Lokal kompyuter tarmog'i uncha katta bo'lmagan xudud chegarasida joylashgan 
abonentlarni birlashtiradi. Masalan, korxonalar, tashkilotlar, firmalar, banklar, 
ofislar miqyosidagi komppyuterlarni o'zaro birlashtiruvchi tarmoqlar lokal 
kompyuter tarmog'i turkumiga kiradi. Hozirgi vaqtda lokal hisoblash tarmoqlari 
abonentlarining xududiy joylashuvi bo'yicha qat`iy cheklashlar yo‘q.
Mintaqaviy kompyuter tarmog'i bir-biridan ancha uzoq masofada joylashgan 
komppyuterlarni va lokal kompyuter tarmoqlarini o'zaro bog'laydi. U katta shaxar, 
iqtisodiy mintaqa va alohida mamlakat doirasidagi abonentlarni o'z ichiga olishi 
mumkin. Odatda, mintaqaviy hisoblash tarmog'i abonentlari o'rtasida masofa o'nlab, 
yuzlab kilometrni etadi.
Global kompyuter tarmoqlari turli mamlakatlar yoki kit`alarda joylashgan 
abonentlarni birlashtiradi. Mazkur tarmoq abonentlar o'rtasidagi aloqa telefon, radio 
aloqa va kosmos aloqa tizimi negizida amalga oshiriladi.

---

Simli va simsiz tarmoqlar tasnifi, ularning turlari va arxitekturasi: 
Tarmoqlar 2 turda bo’ladi: simli va simsiz. Ular o'rtasidagi asosiy farq, 
kompyuterlarning resurslarini qanday tartiblash va ularga qanday muloqot tashkil 
etish va aloqani ta’minovchi muhitidadir. 
1. Simli tarmoqlar: O’z nomi bilan simli tarmoqlar kabellar orqali tuziladi. Bu 
tarmoqlar qo'shimcha bog'lanish, serverlar, router'lar va switch'lar orqali tuziladi. 
Simli tarmoqlarda, iste'molchilar kompyuterlarga aloqalarini yoki resurslarini 
ta'qdim etish uchun ajratilgan bandlovchi tizimlar va protokollar ishlatiladi.
2. Simsiz tarmoqlar: Simsiz tarmoqlarda esa kabellarsiz aloqani ta’minlash amalga 
oshiriladi. Bu tarmoq turida ham o’ziga xoh xususiyatlari, simli tarmoqdan farqli 
jihatlari va pratokollari mavjud. 
Tarmoqlarning arxitekturasi esa ularning tashkil etilish usullarini va 
bog'lanishlarini anglatadi. Boshqarish usullari bo’yicha tarmoqlar quyidagicha 
bo’lishi mumkin:
1.“Mijoz – server” tarmoqlari (Клиент–сервер); 
•