Kredit shartnomalaridan kelib chiqadigan majburiyatlar bajarilishini

(26-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumining 2020-yil 19-dekabrdagi 37-sonli 
qaroriga
asosan uchinchi va to‘rtinchi xatboshilar bilan to‘ldirilgan)
27. Sudlar inobatga olishlari lozimki, garovning bekor bo‘lish asoslari quyidagilar hisoblanadi:
garov bilan ta’minlangan majburiyatning bekor bo‘lishi;
FKning 274-moddasi 
uchinchi qismida
nazarda tutilgan asoslar mavjud bo‘lganida garovga
qo‘yuvchining garovni bekor qilish haqidagi talabi;
garovga qo‘yilgan ashyoning nobud bo‘lishi yoki garovga qo‘yilgan huquqning bekor bo‘lishi,
agar garovga qo‘yuvchi FKning 276-moddasi 
ikkinchi qismida
nazarda tutilgan huquqdan
foydalangan bo‘lmasa;
garovga qo‘yilgan mol-mulkning kim oshdi savdosida sotilishi, shuningdek uni sotish
mumkin bo‘lmagan taqdirda (FKning 283-moddasi birinchi qismi 
4-bandi
).
Oldingi
 tahrirga qarang.
garovga oluvchi Fuqarolik kodeksi 282-moddasi ikkinchi qismining 
4-bandida 
nazarda
tutilgan huquqdan foydalanmagan bo‘lsa, bundan garovga qo‘yilgan mol-mulk realizatsiya
qilinmaganligi va talablari garov bilan ta’minlanmagan kreditorlarning o‘z talablarini
qanoatlantirish uchun mazkur mol-mulkni qabul qilishni rad etganligi hollari mustasno.
(27-band O‘zbekiston Respublikasi Oliy sudi Plenumi va O‘zbekiston Respublikasi Oliy xo‘jalik sudi
Plenumining 2014-yil 3-oktabrdagi 18/267-sonli 
qaroriga 
asosan oltinchi xatboshi bilan to‘ldirilgan)
Shu bilan birgalikda garov boshqa asoslar bo‘yicha xam bekor bo‘lishi mumkinligini inobatga
olish lozim. Xususan:
garov shartnomasining bekor qilinishi munosabati bilan;
garovga oluvchidan garov narsasining jinoyat yoki boshqa huquqbuzarlik sodir etilganligi
uchun jinoyat yoxud huquqbuzarlik predmeti sifatida olib qo‘yilishi munosabati bilan;
majburiyat bo‘yicha garov bilan ta’minlangan qarzning garovga qo‘yuvchi kredit tashkilotiga
yangi qarzdor uchun javob berishga rozilik bildirmaganida boshqa shaxsga o‘tkazilishi munosabati
bilan;
garovga qo‘yilgan mol-mulkni realizatsiya qilish jarayoni undiruvni garovga qo‘yilgan mol-
mulkka qaratishning suddan tashqari tartibida tugaganda va boshqalar.
28. Kafillik — uchinchi shaxsning boshqa shaxs kreditori oldidagi mazkur shaxsning kredit
shartnomasidan kelib chiqadigan majburiyatlari bo‘yicha to‘la yoki qisman javobgar bo‘lish
majburiyatidir.
Kafillik shartnomasi boshqa shaxsning kreditori va kafil o‘rtasida tuziladi, Kafillik shartnomasi
bo‘yicha majburiyatning mazmuni qarzdor asosiy majburiyatni bajarmagan yoki lozim darajada
bajarmaganda kafilning qarzdor bilan birga kreditor oldida javob berish majburiyati hisoblanadi.
29. Kafillik alohida shartnoma bilan rasmiylashtirilishi, shuningdek kafillik to‘g‘risidagi shartlar
ular bilan qaysi shartnoma majburiyatlari ta’minlanayotgan bo‘lsa, shu shartnomaga kiritilishi
mumkin. Bunday holda shartnoma kreditor, qarzdor va kafil tomonidan imzolanadi.
Ayni paytda sudlar e’tiborga olishlari lozimki, kreditorning (bank yoki boshqa kredit
tashkilotining) vakolatli mansabdor shaxsi tomonidan imzolangan, muhr bilan tasdiqlangan,
qarzdor va kafil o‘rtasida tuzilgan kafillik shartnomasi uch tomonlama bitim hisoblanishi mumkin.
30. Qonunga muvofiq qarzdor kafillik bilan ta’minlangan majburiyatni bajarmagan yoki lozim
darajada bajarmagan taqdirda kafil va qarzdor kreditor oldida solidar javob beradilar, basharti

---

qonunda eki kafillik shartnomasida kafilning subsidiar javobgar bo‘lishi nazarda tutilgan bo‘lmasa
(FKning 293-moddasi 
birinchi qismi
).
Asosiy majburiyat bo‘yicha qarzdorning javobgarligiga nisbatan kafil majburiyatining
solidarligi kreditorning asosiy majburiyat bo‘yicha ham qarzdorga, ham kafilga, ham birgalikda,
ham alohida, ham to‘la, ham qarzning qismiga nisbatan o‘z talablarini taqdim etishga haqli
ekanligini anglatadi.
Basharti, kafillik shartnomasida boshqacha tartib nazarda tutilgan bo‘lmasa, kafil kreditor
oldida qarzdor bilan baravar hajmda javob beradi, shu jumladan foizlar, qarzni undirib olish
bo‘yicha sud chiqimlarini va qarzdor majburiyatini bajarmaganligi yoki lozim darajada
bajarmaganligi tufayli kreditor ko‘rgan boshqa zararlarni to‘laydi.
Kreditor tomonidan da’vo bir vaqtning o‘zida kafil va qarzdorga nisbatan qarzdor tomonidan
asosiy majburiyat bajarilmaganligi munosabati bilan taqdim etilib, solidar javobgarlik to‘g‘risidagi
qoidalarni qo‘llash lozim bo‘lgan hollarda, bunday javobgarlik faqat kafil yoki faqat qarzdorga
yuklatilishi mumkin emas. Kafil va qarzdor kreditor oldida solidar javob berishlari kerak.
Kreditorning kafilga nisbatan da’vosini ko‘rishda asosiy qarzdorni ishda ishtirok etish uchun
jalb qilish haqida kafilning iltimosnomasi mavjud bo‘lgan taqdirda, sud bunday iltimosnomani
qanoatlantirishi shart.