Kristallografiya va mineralogiya

Disten, andaluzit, sillimanit gruppasi  
Ushbu gruppani Al
2
SiO
5
birikmasini polimorf modifikatsiyalari bo‘lgan 
disten (kianit), andaluzit, sillimanit tashkil qiladi.
Nomi disten grek so‘zlari «di» - ikki, «stenos» - qarshilik so‘zlaridan kelib 
chiqqan. (bunda distenni ikki yo‘nalishda, ikki xil qattiqlikka egaligi ko‘zda 
tutilgan).
Kianit – grekcha kianos - ko‘k bo‘yoq degan ma’noni bildiradi.
Andaluzit topilgan joyni nomiga qo‘yilgan (Ispaniyadagi, Andaluziya).
Sillimanit – amerikalik professor V.Sillimana sharafiga Shunday nom bilan 
atalgan.
Bu minerallar 1300°C dan Yuqori temperaturada barqaror emas va mullit 
deb ataluvchi xususiyatlari bilan sillimanitga yaqin bo‘lgan kompleks angidritlarga 

---

242 
(3Al
2
O
3
∙2SiO
2
) aylanadi. Disten gruppasi minerallarini 1800°C gacha qizdirganda 
korund va shishaga aylanadi, bundan Yuqori temperaturada esa eritmaga aylanadi.
Kimyoviy tarkibi: Al – 33,3%; Si – 17,33%; O – 49,37%. Aralashma sifatida 
distenda Fe
2
O
3
, Cr
2
O
3
, CaO, MgO, FeO va TiO
2
, andaluzitda Fe
2
O
3
va Mn
2
O
3 
(marganetsli xili viridinda 7% gacha), sillimanitda Fe
2
O
3
(2-3% gacha bo‘lishi 
mumkin.
Singoniyasi: disten – triklin, simmetriya ko‘rinishi pinakoidal – S. 
Sillimanit, andaluzit – rombik, simmetriya ko‘rinishi rombodipiramidal – 3L
2
3PC. 
Fazoviy gruppasi: disten – a
0
=7,10; b
0
=7,74; c
0
=5,57; α=90°05´; β=101°02´; 
γ=105°44´; a
0
:b
0
:c
0
=0,917:1:0,720, andaluzit – a
0
=7,78; b
0
=7,92; c
0
=5,75; 
a
0
:b
0
:c
0
=0,982:1:0,703, 
sillimanit 
– 
a
0
=7,44; 
b
0
=7,60; 
c
0
=5,75; 
a
0
:b
0
:c
0
=0,979:1:0,757.
Disten nursimon va tomirsimon agregatlar holida uchraydi (26.1-rasm). 
Kristallari juda kam uchrab ustunsimon qiyofaga ega bo‘ladi. Qo‘shaloq kristallari 
ham tez-tez uchrab turadi.