Ku sh ak ova., Abduvaxqbqv a. Stratigrafiya asoslari 0 ‘quv qo‘llanma Toshkent 2020

Litologik tahlil asoslari
0 ‘rganilayotgan hududning geologik kesmasida aks etgan tog‘ 
jinslarini litologik xususiyatlari bo ‘yicha tahlil etish qadimgi 
geologik o ‘tmishda hukm surgan geografik sharoitni tiklashga asos 
b o iad i. Bunda, birinchi navbatda, to g ‘ jinslari va xususan, ularning 
mineralogik tarkibi va tuzilishini o ‘rganish litologik tahlilning 
o ‘zagini tashkil etadi.
Tog4 jinslarining asosiy turlari va ularning hosil bo‘lish 
sharoitlari haqida m a’lumotlar
C ho‘kindi tog ‘ jinslarining ayrimlari (masalan, qumtoshlar, 
gillar va x.k.) turlicha tabiiy geografik sharoitlarda hosil bo‘lishi 
mumkin. Litologik tarkibi bir xil boMishiga qaramay m azkur tog‘ 
jinslari turlicha strukturaviy, teksturaviy va boshqa belgilariga ega 
bo ‘lishi mumkin, belgilar esa, o ‘z navbatida , o ‘sha tog‘ jinslarining 
yer yuzasining qayerida va qanday sharoitlarida hosil bo ‘lganini u 
yoki bu aniqlik darajasida belgilab beradi.
16

---

Brekchiyalar - agar cho‘kindi xarakterga ega bo‘lsa, bunday 
tog‘ jinslar cho‘l va tog‘li oblastlardagi nurash jarayoni mahsulotlari 
(elyuvial brekchiyalar) sifatida to g ‘ 
etaklarida esa uyumlar 
(kollyuviy) va o ‘pirilish hosilalari shaklida yuzaga keladi. Dengiz 
brekchiyalari esa qirg‘oq to ‘lqini zarbidan qirg‘oq jarliklarining 
qulab tushishi natijasida paydo bo‘ladi, yana shuningdek rif 
qoyalarining yemirilishi natijasida rif qurilmalari yon bag‘irlarida 
hosil b o ‘ladi.
Konglomeratlar, g ‘o‘Iak toshlar - vaqtinchalik oqar suvlar 
oqimlarida hosil bo‘ladi va chiqarma konuslarini tarkib topdiruvchi 
boMakli materiallardir. Bo‘laklar savalanishi turlicha darajada bo‘Hb, 
aksariyat hollarda yomon silliqlanganligi bilan ajralib turadi. 
Q irg‘oq to‘lqin zonasidagi b o ‘laklar saralanish va silliqlanish 
darajasining yuqoriligi bilan xarakterlanadi, bunday bo‘laklar dengiz 
qirg‘oqlari uchun jud a xos b o ‘lsa, ko ‘llar sharoiti uchun unchalik 
tipik emas, suvli havzalaming 10-15 m chuqurliklarida bunday 
g o ‘lak toshlar umuman uchramaydi. Tog‘ daryolari vodiylari va 
deltalarida g ‘o ‘lak toshlar yaxshi silliqlangan bo‘lakli materiallardan 
iboratdir.