vositasida qayta taqsimlash odamlarni boqimandalikka va kafolatlangan
daromadga ko‘niktirib qo‘yadi, natijada, mustaqillik, mustaqil xo'jalik
yuritish, tavakkalchilik qilish, o‘z mulki va irodasini himoya qilish kabi
qadriyatlardan ajraladi. U asosiy xavfni- budjet va pul siyosatini davlat
147
qo‘lida markazlashuvida ko‘rdi. Bu shunga olib boradiki, davlat
qiyinchiliklardan chiqish, qayta chiqimlarini qoplash maqsadida pulni
emissiya qiladi. Shuning uchun F. Xayek «pulni markazlashtirmaslik»,
ya’ni pul emissiyasi huquqini faqat Markaziy bankka bermaslik, bu
huquqni boshqa banklarga ham berish kerak, deb hisoblaydi. Pul bozoridagi
bunday raqobat salbiy iqtisodiy hodisa-inflyatsiyani bartaraf qiladi.
F. Xayek demokratik boshqaruv tizimiga qarshi chiqadi, zero u
parlament hukumat va boshqa davlat institutlari vositasida ish yuritib,
ozchilik manfaatlariga ko‘pchilik manfaatining qurbon bo‘lishiga yo‘l ochadi.
Bu esa budjet taqchilligi va inflyatsiya tendensiyasini kuchaytiradi, bozoming
iqtisodiyotni boshqarishi vazifasiga putur yetkazadi. Uning fikriga ko‘ra,
ekspluatator deb atalayotganlar kapitalistlar, tadbirkorlar yoki ayrim
individlar emas, balki ma’lum tashkilotlardir (davlat idoralari, bir guruh
kishilar). Aynan ular demokratik boshqaruv shiori ostida iqtisodiy
tuzilmalar ishini samarasizlikka yetaklaydi.
Liberalizm ta’limoti tarafdorlari davlat qo'liga jamiyat hayotini
boshqarishni berib qo‘yilishi uni juda yomon ma’naviy-ahloqiy tanazzulga
giriftor qildi, deb eslaydi. Ular aytadiki, davlat kelajak avlodni tarbiyalash,
ulami o ‘qitish, kasb berish, hayotini ta’minlash vazifalarini o ‘z qo‘lida
Do'stlaringiz bilan baham: |