Lektsiya 1-modul: Bir kletkali haywanlar kishi alami: Sarkomastigoforalar tipi, klaslarǵa bóliniwi

Haywanlar tirishiliginiń tiykarǵI qásiyetleri. Haywanlar hám zamariqlar hám kópshilik bakteriyalar siyaqli tayar organik zatlar menen aziqlanatuǵin geteratrof organizmler. Kópshilik haywanlar aktiv tirishilik etedi, bir jerden ekinshi jerge kóship júredi hám har túrli háreketler qiladi. Olar denesinde zatlar almasiwi aktiv ótedi. Soniń ushin haywanlar organizminde evalyutsiya protseseinde túrli organlar sistemasi payda bolǵan. Kóp kletkali joqari dárejeli haywanlarda as-sińiriw, bólip shiǵariw, dem aliw, qan aylaniw, tayanish-háreket, jinsiy hám nerv sistemalri rawajlanǵan. Haywanlar menen basqa janzatlar arsindaǵI qatnasiqlar birqansha quramali dúzilgen formalar ortasinda kóbirek júzege shiǵadi. Ápiwayi dúzilgen organizmler ortasinda bolsa joqarida kórsetip ótilgen qatnasiqlar aniq kózge taslanbaydi. Ásirese bir kletkali qamshili;ar ortasinda ósimlikke uqsas fotosintez qiliwshi ovtotrof túrleri de bar. Sonday-aq bir kletkali suw otlari arsinda hám haywanlar siyaqli aktiv hareket etetuǵin túrleri de boladi.
Haywanlar organizminde zatlar almasiwiniń bariwi. Aziqlaniw arqali organizmge aziq zatlar, suw hám kislorod ótedi. Bul zatlardan anabolitik reaksiyalar nátiyjesinde haywanlar ómiri ushin zárúr bolǵan jańa zatlar sintezlenedi. Katobolitik reaksiyalar nátiyjesinde haywanlar denesindegi organic zatlar tarqalip, energiya ajiralip shiǵadi. Organizm ushin kereksiz korbanat angidrid gazi, azotli ónimler oayda boladi. Aziq zatlar, suw hám kislorod deneniń túrli bólimlerine jetkerip beriledi. Tarqaliw ónimleri bolsa deneden shiǵarip taslanadi. Bir kletkali hám tómen kóp kletkali haywanlar denesinde baratuǵin zat almasiw protsesinde diffuziya tiykarǵI orin tutadi. Haywanlar denesiniń irileniwi hám denesiniń quramalasiwi menen.
Haywanlar organiziminde zatlar almasiw protsesi. Aziqlaniw arqali organizimge aziq zatlar, suw hám kislarod ótedi.Bul zatlardan anabolitik reaksiyalar natiyjesinde haywanlar tirishiligi ushin zarur bolǵan jańa zatlar sintezlenedi.Katabolitik reaksiyalar natiyjesinde haywanlar denesindegi organic zatlar tarqaladi,energiya ajiralip shiǵadi; organism ushin kereksiz karbonad angidrid gazi,azotli zatlar payda boladi.Aziq zatlar,suw hám kislorod denenińturli jerlerine jetkerilip beriledi; tarqaliwdan payda bolǵan zatlar bolsa deneden sirtqa shiǵarilip taslanadi.Bir kletkali hám ápiwayi kóp kletkali haywanlar denesinde baratuǵin zatlar almasiwi protsesinde diffuziya ahmiyetli orin tutadi. Haywanlar denesiniń irileniwi hám duzilisiniń quramallasiwi menen organizmda zatlardi tasiw funktsiyasin atqariwshi arnawli organlar payda boldi. Ishek quwislilarda bul waziypani dene bosliǵi jalpaq quritlarinda bolsa ishekler,dóngelek hám saqinali quritlarinda, buwinayaqlilarinda dene suyiqliqlari yamasa qan atqaradi.Joqari duzilgen haywanlarda zatlar almasiwinda qan aylaniw tiykarǵI orin tutadi.