Library ziyonet uz/ A lvido, ey

Alvido, ey Gulsari (qissa) 
Chingiz Aytmatov 
 
39 
library.ziyonet.uz/ 
 
ovulda birgina bulbul bor. U oʻzi sayrab, oʻzi tinglar, keyin jimib qolar, soʻng yana 
chahchahlay boshlardi. Tanaboy saman yoʻrgʻani toʻxtatib turdi. – Biram chiroyli, – dedi 
u ovoz chiqarib. – Munchayam jimjit-a! Faqat bulbulgina sayramoqda. Tushunyapsanmi, 
Gulsari, a? Qayoqdan tushunarding. Sen yilqilarning oldiga borishing kerak, men 
boʻlsam... 
 
Ular temirchilik ustaxonasidan oʻtib ketishdi, bu yerda eng chekkadagi koʻcha bilan yurib 
daryoga chiqishlari, undan keyin esa yilqilar podasiga borishlari kerak edi. Lekin 
xoʻjayini nima uchundir ot boshini boshqa tomonga, oʻrtadagi koʻchaga burdi, uning 
oxirida, oʻsha juvon yashaydigan hovli yonida toʻxtadi. Koʻpincha qizcha bilan birga 
chopib yuradigan laycha yugurib chiqdi, bir oz vovilladi-da, dumini likillatib tinchib 
qoldi. Xoʻjayini egar ustida jim oʻtirar, nimanidir oʻylardi, soʻng bir xoʻrsindi-da, jilovni 
istar-istamas siltadi. 
 
Yoʻrgʻa ilgarilab ketdi. Tanaboy daryo tomon pastga burdi va yoʻlga chiqib olganidan 
soʻng otini haydadi. Gulsarining oʻzi ham yaylovga tezroq yetib olgisi kelardi. Ular 
oʻtloq bilan ketishdi. Mana, daryoga ham yetishdi, qirgʻoqda taqalari toshga urilib 
taraqlay boshladi. Suv muzday, shovillar edi. Suvning qoq oʻrtasiga kelganlarida xoʻjayin 
jilovini qattiq tortib, otni keskin orqaga burdi. Gulsari xoʻjayinini adashgandir, deb 
oʻylab boshini chayqadi. Ular orqalariga qaytishlari kerak emasdi. Ha-deb yuraveradimi? 
Lekin xoʻjayini uning biqiniga qamchi bilan tushirdi. Gulsari urishlarini yoqtirmasdi. U 
suvligʻini asabiy chaynab xoʻjayiniga istar-istamas boʻysundi va orqasiga burildi. Yana 
oʻtloq orqali, oʻsha yoʻl bilan, oʻsha hovli tomon joʻnashdi. 
 
Uy oldiga kelganlarida xoʻjayini egar ustida yana qimirlay boshladi. Suvliqni goh u 
yoqqa-goh bu yoqqa tortar, uning nima qilmoqchiligini tushunib boʻlmasdi. Darvoza 
oldida toʻxtashdi. Sirasini aygganda, darvozaning oʻzi yoʻq edi. Undan faqat qiyshaygan 
ustunlarigina qolgandi. Yana laycha chopib chiqdi. Bir oz vovilladi-da, dumini likillatib 
tinchib qoldi. Hovli tip-tinch va qop-qorongʻi edi. Tanaboy egardan tushib, yoʻrgʻani 
jilovidan ushlaganicha yetaklab hovliga kirdi, derazaga yaqinlashib borib oynani 
taqillatdi. 
 
– Kim u? – ovoz chiqdi ichkaridan. 
 
– Men, Bibijon, och, eshityapsanmi, menman!.. 
 
Uyda chiroq yondi va derazalar xira yorishdi. 
 
– Senga nima boʻldi? Bemahalda qayoqdan kelyapsan? – eshik oldida Bibijon paydo 
boʻldi. U yoqasi ochiq oq koʻylakda, qop-qora sochlari yelkasiga tushgan edi. Undan 
badanning iliq hidi va notanish oʻtning gʻalati isi kelardi. 
 
– Kechir, – sekin gapirdi Tanaboy. – Olomon-poygadan kech qaytdik. Charchadim. 
Otning ham tinkasi qurigan. Uni qantarib qoʻyish kerak, oʻzing bilasan, yaylov uzoqda. 

---