Lochinbekovich jismoniy tarbiya va sport

Voleybol to‗p bilan o‗ynaladigan sport o‗yini bo‗lib, maxsus maydonda ikki 
jamoa ishtirokida o‗tkaziladi. Maydon hajmi 18x9 m. bo‗lib, maydon o‗rtadan to‗r 
bilan ikkiga bo‗lingan bo‗ladi. Har bir jamoa a‘zolari olti nafar sportchidan iborat 
bo‗ladi. O‗yin besh partiyadan iborat bo‗lib shundan to‗rt partiyasi 25 ochkoga 
qadar davom etadi. Beshinchi partiya esa 15 ochkogacha o‗ynaladi.
O‗yin maqsadi to‗pni to‗rdan oshirib raqib maydoniga tushirish hamda raqib 
jamoasi to‗plarini o‗z maydoniga tushishiga to‗sqinlik qilish. O‗yin davomida bir 
jamoa o‗yinchilari to‗pga uch marotaba tegishga ruxsat beriladi. To‗p maydon 
chetidan to‗p uzatish usuli bilan o‗yinga kiritiladi. To‗p uzatuvchi o‗yinchi to‗pni 
zarba bilan raqib maydoni tamon yo‗naltiradi. To‗p uzatish to‗p maydondan chiqib 
ketgunga qadar yoki raqib to‗pni qaytarib to‗p beruvchi jamoa maydoniga 
tushirgunga qadar davom etadi.
To‗p o‗ynalganda g‗olib bo‗lgan jamoa ochkoga ega bo‗ladi. To‗pni qabul 
qiluvchi jamoa to‗pni yutib olsa ochkogo ega bo‗ladi va to‗pni uzatish xuquqini 
ham qo‗lga kiritadi. To‗p uzatishda o‗yinchilar soat strelkasi yo‗nalishida joy 
almashinib siljiydilar.
Voleybol o‗yini jixozlari bo‗lgan to‗rni tutib turuvchi ustunlar balandligi 2,55 
m bo‗ladi va maydon cheti yon chiziqlaridan 0,5—1,0 m. masofada o‗rnatiladi. 
Ustunlar yumaloq va yuzasi silliq bo‗lishi kerak. Antennalar uzunligi 1,8 m va 
diametri 10 mm, bo‗lib, egiluvchan bo‗lishi kerak. Antennalar maydon chegarisini 

---

139 
belgilaydi, to‗rning maydon cheti qismiga biriktirilgan bo‗lib, to‗rdan 80 sm 
balanlikka chiqarilgan bo‗ladi. Antennalar yorqin ranglarga, asosan qizil oq 
bo‗laklarga bo‗yalgan bo‗ladi. Antennalar o‗yin maydoni hisoblanib uning tashqi 
tamonidan maydonga kiritilgan to‗p hisobga olinmaydi. 
To‗rning tepa qismi balandligi erkaklar uchun 2,43 m, ayollar uchun 2,24 m, 
qilib belgilangan. To‗rning eni 1 m, uzunligi 9,5 m. bo‗lishi kerak. To‗rning 
katakchilari hozirgi nizomga muvofiq 10x10 smli kataklardan iborat bo‗ladi. 
To‗rning tepa qismi qalinligi 5 sm bo‗lgan oq tasma bilan o‗ralgan bo‗ladi. 
To‗rning tepa va past qismidan maxsus arqoncha orqali tarang tortilib ustunlarga 
bog‗lab qo‗yiladi.
Voleybol to‗pi dumaloq shaklda bo‗lib, yuzasi elastik material yoki teridan 
ishlangan bo‗ladi. To‗pning rangi ikki hil yoki bir hil rangda bo‗lishi maqsadga 
muvofiq bo‗ladi. To‗p aylanasi - 65-67 sm, og‗irligi 260-280 gr. bo‗ladi. 
Voleybol o‗yinini hakamlar hay‘ati boshqaradi. Ular birinchi hakam, ikkinchi 
hakam, kotib va chiziqlarda turuvchi hakamlar. O‗yin maydoni yuzasi tekis va 
silliq bo‗lishi kerak. Maydon to‗g‗ri to‗rt burchak shaklda bo‗ladi. Har bir jamoa 
maydoni ikki qismga, old va orqa liniyalarga bo‗linadi. 2, 3, 4 – zona o‗yinchilari 
oldingi qator o‗yinchilari, 1, 5, 6 – zona o‗yinchilari orqa qator o‗yinchilari 
sanaladi.
O‗yinchilarning asosiy holatlari va harakatlanishlari: