Loyiha O‘zbekiston respublikasi adliya vazirligi toshkent davlat yuridik universiteti
Download 4.6 Mb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Trasologiya tushunchasi va izlarning tasniflari
- Qo‘l barmoq izlari
|
2-kazus 2015 yil 5 yanvar’ kuni soat 13.00 da CHilonzor tumani IIB da fuqaro A tomonidan ariza kelib tushgan. Arizada quyidagilar aks ettirilgan. Fuqaro A o‘z oilasi bilan 1 yanvar’ kuni Qashqadaryoga mehmonga ketib 5 yanvar kuni uyga qaytadi. Kelganida uyning tartibsiz holda yotganligini, qimmatbaho buyumlar yo‘qolganligini guvohi bo‘ladi. Dastlabki tergov davomida voqea joyidan noma’lum shaxsning izlari topiladi va uyga kirishda buzuvchi qurollardan foydalanilganligi ma’lum bo‘ldi.
76
Trasologiya tushunchasi, izlarning tasniflari. Qo‘l barmoq izlari. Oyoq va poyabzal izlari. Buzish qurollaridan qolgan izlar. Transport vositalarining izlari. Izlarni ko‘zdan kechirish va protsessual rasmiylashtirish. Trasologik ekspertiza hal qiladigan masalalar.
Trasologiya so‘zi fransuzcha “la tras” - iz, grekcha “logos”- ta’limot so‘zlarining birikuvidan hosil bo‘lib, “izlar haqidagi ta’limot” degan ma’noni anglatadi. Trasologiya jinoyatlarni fosh qilishda va unga qarshi kurashda qo‘llaniladigan kriminalistik texnikaning muhim sohalaridan biridir. Kriminalistikada izlar ikki guruhga ajratiladi: Hodisa yoki uning ayrim holatlari inson ongiga singib xotirasida saqlanadi va ma’lum vaqtlarda ma’lumot-axborot shaklida tiklanadi. Bu xildagi izlarni shartli ravishda xotiraviy izlar desa bo‘ladi. Izlarning bu turi sub’ektiv xarakterga ega bo‘lib insonning sezish, qabul qilish, tafakkur qilish, xotirasida mustahkam va uzoq muddatgacha saqlash qobiliyatiga, shuningdek, boshqa jismoniy va ruhiy xususiyatlariga bog‘liqdir. Moddiy izlar – jinoiy hodisa bilan bog‘liq bo‘lgan turli harakatlar natijasida bir ob’ektdan ikkinchi ob’ektda uning ma’lum qismidan aksi, modda qoldig‘i yoki boshqa o‘zgarish alomatlari qoladi. Izni hosil qiluvchi ob’ekt izni o‘zida aks ettiruvchida faqat kontakt bo‘lgan tashqi tuzilishining biror qismidangina iz qoldiradi. SHu asosda iz hosil bo‘lishida ikki ob’ekt o‘zaro munosabatda bo‘lib, birinchisi izni hosil qiluvchi, ikkinchisi izni o‘zida aks ettiruvchi ob’ektlar guruhini tashkil qiladi.
Izlarni hosil bo‘lish mexanizmi deyilganda, bir ob’ektning ikkinchi bir ob’ektda o‘z tasvirini qoldirish jarayonini tushunish kerak. Ular individualligi va o‘ziga xos xususiy belgilariga ega. Ana shu belgilar bir ob’ektning ikkinchi ob’ektga ta’siri natijasida iz hosil qiladi.
E'tibor qiling! Izlar haqidagi ta'limot deganda, keng ma'noda jinoyat sodir qilish natijasida vujudga keladigan barcha o'zgarishlar to'g'risidagi bilimlarni tushunamiz. Izlar jinoyat sodir etilgan joyda, jinoyatchining badanida va kiyimida hosil bo'ladi.
77
Jinoiy hodisa bilan bog‘liq bo‘lgan barcha izlar – qoldiq moddalar, turli o‘zgarishlar, ob’ektning bo‘laklari kabilarni o‘z ichiga oladi. Iz hosil qiluvchi predmet – buyumning tashqi individual tuzilishi aks etilgan izlargina trasologik tekshiruv predmeti bo‘laoladi. Bu masala trasologiyaning asosiy vazifasi bo‘lgan ob’ektlarning izlari asosida uning aynanligini yoki ma’lum bir guruh (tur)ga mansubligini aniqlash tushunchasidan kelib chiqadi. Trasologik izlarning tasnifi ularni hosil qiluvchi ob’ekt turlari bo‘yicha ham xilma-xildir. Odamning qo‘l, barmoq, yalang oyoq izlari, poyabzal izlari, ba’zan tish va lab izlari ham uchraydi. Jinoiy harakatni sodir etishda turli to‘siqlarni buzish uchun asbob-qurollar ishlatiladi, bularni buzish qurollaridan qolgan izlar deb ataladi. Transport vositasining g‘ildiraklari va turli qismlaridan qoladigan izlar ham bor. Ekspertiza tekshiruvlari ham ana shu guruhlarga tegishli bo‘lgan izlarning xususiyatiga qarab o‘tkaziladi. Ob’ektlardagi izlarning hosil bo‘lish mexanizmini va iz qoldirgan ob’ektlarning aynanligini aniqlash trasologik tekshiruv orqali bajariladi. Izning hosil bo‘lish xususiyati uning alomatlari, shakli, o‘lchovi, qoldiqlari va boshqalarini o‘rganish orqali aniqlanadi. Mazkur tekshiruvga bevosita izni o‘zida aks ettirgan ob’ektni o‘rganish bilan erishiladi. Ob’ektning fotosurati, nusxasi faqat yordamchi vosita rolini o‘ynaydi. SHu bilan birga jinoiy ish materiallarini ko‘zdan kechirish bayonnomasi, fotosuratlari va chizmalari tekshiruvni bir muncha engillashtiradi.
Qo‘l (barmoq) izlari boshqa izlarga nisbatan ko‘proq uchrab turadi, chunki inson u yoki bu harakatni sodir qilganda qo‘l bilan ushlaydi, oladi va boshqa amallarni bajaradi. Esda tuting! Trasologiya bu - izlarning hosil bo'lish mehanizmini, iz hosil qiluvchi ob'ektlarning guruh va individual mansubligini aniqlash, izlarning aksini qidirib topish, qayd etish va tekshirish uchun qo'llaniladigan ilmiy-tehnika vositalari va metodlarini ishlab chiqish haqidagi ta'limotdir. E'tibor qiling! Daktilos - barmoq ma'nosini anglatadi. Tergov amaliyotida izlar asosida muayyan shahsning aynanligini daktiloskopik tekshiruv yo'li bilan aniqlash alohida ahamiyat kasb etadi. 78
Qo‘ldan qoladigan izlarning ahamiyati izni hosil qiluvchi qo‘ldagi teri tuzilishining o‘ziga xosligi va takrorlanmasligi bilan belgilanadi. Anatomiya fanining ma’lumotlariga binoan teri ikki qavat, ya’ni derma va epidermis qatlamlaridan iborat bo‘lib, derma ichki qatlami, epidermis esa tashqi qoplovchi teri qatlamini tashkil qiladi. Ichki qatlam (derma)da teri tuzilishi silliq bo‘lmay o‘ziga hos papillyar (kashta) tuzilishi bilan tavsiflanadi. Kashtalar papillyar chiziqlar hosil qilib, ustki qatlam – bu chiziqlarni takrorlaydi.
Qo‘l kafti, barmog‘i yoki boshqa joyi zarar ko‘rganda ham (kuyish, kesilish va boshqalar) ustki qatlami ma’lum bir vaqt o‘tishi bilan to‘la va avvalgi holatga tiklanadi. Faqat terining ichki (derma) qatlami chuqurroq zararlansa, papillyar chiziqlari shikastlanib o‘rnida chandiq izlari hosil bo‘ladi. Bu ma’lumotlar amaliy va nazariy jihatdan qator tadqiqotlar asosida tasdiqlangan.
Ma'lumot uchun! qo'l izlarining ahamiyati inson qo'li barmoqining ohirgi bo'g'imlaridagi papillyar chiziqlarning individual, ya'ni har bir shahsning o'ziga hos hususiyatiga ega bo'lishi va bu hususiyat insonning umri davomida o'zgarmas, mustahkam tasvirga egaligidadir. Terining tuzilishi insonning homiladalik davrida shakllanib, umri bo'yi o'zgarmay va o'lgandan so'ng ham to'liq chirish yuz berganga qadar saqlanib qoladi. Teri kashtasining hususiyati, undagi barcha alomatlar yig'indisi ikkinchi shahsda takrorlanmasligidadir. Barmoqdagi papillyar chiziqlar uch qismdan iborat
kashtaning ichki shaklini chizib boruvchi chiziqlar
ichki shaklning tashqari qismidagi, ya'ni yon atrofdagi chiziqlar
Esda tuting! Kashtaning ichki chiziqlar oqimi atrof chiziqlar oqimi bilan uchraydigan joy delta deb nomlanadi. 79
Izlar kashta chiziqlarining necha oqimdan iboratligiga va bu oqimlarning yo‘nalish shakliga qarab tasniflanadi. Barmoqdagi papillyar kashtalar ana shu oqimning yo‘nalishidagi murakkabligiga qarab uch turga: yoysimon, sirtmoqsimon va aylana shaklidagi chiziqlarga bo‘linadi. YOysimon kashtada chiziqlar bir tomondan ko‘tarilib aylana hosil qilib, qarama-qarshi tomonga yo‘naladi. Sirtmoqsimon kashtada ichki oqimdagi ikki yoki undan ko‘p chiziq kashtaning markazida sirtmoq tashkil etadi va yana qayta o‘z tomoniga yo‘naladi. Sirtmoq hosil qilgan chiziqlar oqimining og‘ishi bosh barmoq tomoni bo‘yicha yo‘nalsa, sirtmoqdagi kashtaning radial formasi, agar og‘ish jimjiloq tomon bo‘lsa, ulinar formasi deb ataladi. Kashtadagi sirtmoqlarning o‘zi oddiy, berk, yarimta va bukilgan formalarda bo‘ladi. Kashtadagi sirtmoq hosil qilgan papillyar chiziqlarning har uch oqimi bir-biriga yaqinlashgan joyda bitta uchburchak delta hosil bo‘ladi.
markazdan o‘ngga yoxud chapga yo‘nalgan aylana doiralardan tashkil topgan bo‘lib, har ikkala tomonida deltasi bo‘ladi. Ushbu deltalarning o‘zaro joylashishi asosida ham aylana kashtalar turlarga bo‘linadi. Ekspertiza faoliyatida ko‘p hollarda barmoq izlari tekshirilib turiladi. Kaftning u yoki bu qismi izlari nisbatan kamroq uchraydi. Biror modda bilan qo‘llar, barmoqlarni kashta tuzilishlarini aniqlash mumkin. Ko‘rinmaydigan izlarni ko‘rinarli qilib, kriminalistik texnik vositalari yordamida ko‘chirib olinadi. Izlar alohida predmet, buyumlarda topilgan hollarda izni predmeti bilan olinib (unga hech qanday vosita qo‘llanilmasdan) ekspertizaga yuboriladi. Solishtirib tekshirish uchun shubhalanilgan shaxslarning o‘nta barmog‘i va ikki kaftining izlari maxsus daktilokartalarda aks ettirilib namuna sifatida yuboriladi. Ma'lumot uchun! Jinoyat sodir bo'lgan va boshqa hodisalar ro'y bergan joylarda qo'l izlarini silliq predmet - buyumlarda, masalan, bo'yalgan pol, devor, eshik-deraza yog'ochlari va metall qismlari, uy- ro'zg'or buyumi, mebellarning silliq ustki qatlamlarida izlash lozim. Silliq bo'lmagan o'ziga yog' va teri suyuqligi singdiradigan buyumlarda iz qolgan bo'lsada, uni ko'rinarli qilish, ko'chirib olish va identifikatsiya qilishning iloji bo'lmaydi, chunki bunday iz individuallik hususiyatlarini aks ettira olmaganligi sababli yaroqsiz hisoblanadi.
80
Hodisa
joyida topilgan barmoq izini
fotosuratga olib
mustahkamlangandan so‘ng uni maxsus daktiloplyonkaga ko‘chirib olinadi va namunalar bilan ekspertizaga yuboriladi. Ko‘rinmaydigan va bo‘yalgan qo‘l-barmoq izlari alohida kichik buyum yoki jinoyat qurolida qolgan bo‘lsa, mazkur predmetni hech qanday o‘zgarishsiz izlari bilan olib, maxsus usul bilan o‘rab joylashtirib ekspert ixtiyoriga havola qilmoq tavsiya etiladi. Ekspertiza topilgan iz shubhalanilganning qaysi qo‘li va barmog‘idan qolganligini aniqlashga yordam beradi.
2-rasm. Qo‘l barmoq izlari, chapda hodisa joyidan topilgan iz, o‘ngda gumon qilinuvchi barmog‘idan namuna izi (bir xildagi belgilar raqamlar bilan ko‘rsatilgan)
Oyoq, poyabzal va paypoqlardan qolgan izlar hajmli va yuzaki ko‘rinishda bo‘ladi. Oyoqlardan qoladigan hajmli izlar ko‘proq identifikatsiya qilishga yaroqli bo‘ladi. Ular ko‘pincha bo‘sh tuproqda, qorda yoki nam qumlarda qolishi mumkin. Izlarni tekshirish faqat oyoqning katta-kichikligi yoki poyabzallarning shakli va o‘lchamini aniqlab qolmasdan, balki izlarda aks ettirilgan ba’zi o‘ziga xos xususiyatlarga qarab shaxsning aynan o‘zligini aniqlashga imkon bo‘ladi. Oyoq izlari asosan yurganda, sakraganda yoki chopganda hosil bo‘ladi. SHuning uchun ham ularning hosil bo‘lish mexanizmi odatda hosil bo‘ladigan statik izlardan birmuncha farq qiladi.
81
Tekshirish uchun yaroqli bo‘lgan dinamik izlar hodisa sodir bo‘lgan joylarda qolishi mumkin. CHunki poyabzallarning tagcharmi qattiq va yumshoq materiallardan qilinganligi uchun sirg‘anish natijasida qolgan izlarda ularning identifikatsiyaviy xususiyatlari yaxshi aks ettirilmaydi. Biroq, tagcharm va poyabzallarning poshna qismlarining sirg‘anishi natijasida izlarda poyabzalga qoqilgan mix va taqalardan izlar qolgan bo‘lsa, bunday vaqtlarda ob’ektlarni identifikatsiya qilish mumkin bo‘ladi. Oyoq izlari yaqqol ko‘rinish xususiyatiga ega bo‘lganligi sababli ularni topish uchun maxsus usullarni qo‘llashga zarurat tug‘ilmaydi. YAlang oyoq izlarini qidirishda qo‘l izlarini topishda qanday usullar qo‘llansa, bunda ham xuddi shunday usullar qo‘llanadi, ya’ni turli yonboshdan yorug‘liklar berish yo‘li bilan yoki turli burchakdan ko‘rish usuli bilan topish mumkin. Yod bug‘i bilan changlantirish usuli va ningidrindan foydalanish ham izlarni topishda ijobiy natija berishi mumkin
Poyabzallardan qolgan izlarga qarab ularning tagcharm qismining tuzilishi, poshnasi, tagcharmidagi alohida shakllar, yuzasining tuzilishi (silliq, kashtalik), shuningdek, tagcharmning poyabzalga tikilish usullari to‘g‘risida mulohaza yuritish mumkin. Bu belgilarning umumiy yig‘indisi poyabzalning o‘lchami to‘g‘risida aniq xulosa yuritish imkoniyatini beradi. YAlang oyoqdan qolgan izlarni tekshirish bilan uning shakli va razmeri, agar izda barmoq izlari ham aniq aks etgan bo‘lsa, ularning shakli va hajmi to‘g‘risida xulosa chiqazish imkoni tug‘iladi. SHu narsani nazarda tutmoq kerakki, harakat vaqtida barmoqlar bir muncha yoyilib ketadi va ularning aksi yurmasdan turgan vaqtda qoldirgan izga nisbatan uzunroq va enliroq bo‘ladi. YAlang oyoq izlarining uzunligi izning o‘qi bo‘ylab, tovondan to katta barmoq uchigacha bo‘lgan masofada o‘lchanadi. Oyoqning tovon va kaft qismlarining eni, ularning eng keng joyidan oyoq yuzasining eni va eng qisqa joyidan o‘lchanadi. Poyabzallardan qolgan izlarning uzunligini aniqlash uchun poyabzal tagcharmining eng chetidan to uchigacha o‘lchanadi. Tagcharm uzunligi, izning o‘qi bo‘ylab, tagcharm eni – eng keng joyidan, o‘rta qismi eng qisqa joyidan, poshna qismining eni eng keng joyidan va poshna qismining uzunligi iz o‘qi bo‘ylab o‘lchanadi. Hodisa joyida bir necha oyoq izlari topilgan taqdirda, ulardan bittasi o‘lchanib qolmasdan barchasi o‘lchanishi zarur. Bu erda izlar
82
“yo‘lka”si hosil bo‘ladi va ularni suratga olinib keyin masshtabli rejaga ko‘chiriladi. Yo‘lkalarning quyidagi o‘ziga xos elementlari: yurish yo‘nalishi, qadamning uzunligi va eni, tovonning burish burchagi bo‘ladi.
Hajmli oyoq izlaridan nusxalar olish uchun gipsdan foydalaniladi. Gips quruq va yaxshi birikadigan mayda bo‘lishi kerak. Gips bo‘tqasi tayyorlangandan keyin oyoq izlariga ikki xil usulda quyiladi. Birinchi quyilishda iz yarimgacha to‘ldirilib, ustidan gips nusxaning mustahkam va jipsligi uchun turli cho‘p yoki sim quyilib undan keyin ikkinchi marta gips quyilib iz to‘ldiriladi. SHuni nazarda tutmoq kerakki, gipsni izga quyishda izning chet qismlari ag‘anab tushib ketishi mumkin. SHuning uchun gips suyuqligini to‘g‘ridan-to‘g‘ri izga quymasdan chetroqdagi tuproq ustiga quyilsa, gips o‘zi sekin oqib izga tushadi, bu esa izning hamma qismlaridan to‘liq nusxa chiqishiga imkon yaratadi. Agar izlar yumshoq ob’ektlarda bo‘lib, gips yaroqsiz holatga kelib qolish xavfi tug‘ilsa, bunday izlarga gips quyishdan avval 6 foizli spirtda suyultirilgan shellak qorishmasi (lak, surg‘ich, plastmassa), atseton (2,5 foiz)da eritilgan sellyulloza yordamida izning yuz qismiga purkash yo‘li bilan qotirilib, keyin gipslik nusxa olinsa mustahkam chiqadi. Tergov va ekspertiza amaliyotida yalang oyoq izlariga nisbatan poyabzal izlari ko‘proq uchrab turadi. Poyabzal izlari odatda yurish – harakat natijasida hosil bo‘ladi, bu vaqtda dinamik va inson tinch to‘xtab turgan joyida statik izlar qolishi mumkin. YUrish-qadam tashlash jarayonida poyabzaldan qisman statik va oyoqning harakati natijasida dinamik izlar hosil bo‘ladi. Oyoqlardan biri sudralish xususiyatiga ega bo‘lsa va harakat natijasida sirg‘anish yuz beradi, bunda poyabzal izlari sof dinamik xususiyatga ega bo‘ladi. Identifikatsiya uchun ko‘p hollarda statik izlarning botiq shakllari ahamiyatlidir. Bu izlarni kuzatish, o‘lchash, o‘rganish bilan poyabzalning (uni kiygan oyoqning) o‘lchami, Ma'lumot uchun! Poyabzalning o'lchamini topish uchun quyidagi talablar bajarilishi kerak: a) izning uzunligini o'lchash; b) topilgan sonni 10-15 mm kamaytish; v) qolgan sonni 6,67ga taqsimlash. Masalan, izning uzunligi 280mm. 280-10=270; 270:6,67=40. Shunday qilib, iz qoldirgan poyabzal tahminan 40 o'lchamli deyish mumkin. Poyabzal iziga qarab kishining bo'yini tahminan topish mumkin. Kishi bo'yi poyabzal izidan 6,7 barobar uzun bo'ladi.
83
shakli, ya’ni qaysi guruhga mansubligi bilan bir qatorda iz qoldirgan poyabzalning aynanligini aniqlash mumkin. Poyabzalning yuzaki izlari bo‘yicha faqat umumiy xususiyat belgilarini kuzatish mumkin. Ba’zi hollarda izlar tekis joylar (parket, pol, linoleum, marmar, silliq plitkalar)da qolgandagina poyabzalning individual xususiyati aks etadi. Bunday holatlarda identifikatsiya o‘tkazish mumkin bo‘ladi. Dinamik izlar bo‘yicha ularning hosil bo‘lish mexanizmi va ob’ektning qaysi qismidan hosil bo‘lganligi aniqlanadi. YAlang oyoq izlari kamroq uchrab tursada, ularning identifikatsiya nuqtai nazaridan ahamiyati kattadir. Odamning oyoq tavonida mikrorelef kashtalari mavjud bo‘lib ular ham individuallik xususiyatiga egadir. SHu bois, yalang oyoq izlari bo‘yicha uni qoldirgan muayyan shaxsning aynanligini belgilash mumkin. Insonning tovon terisidagi papillyar chiziqlar, teri tuzilishi (mikrorelefi) individual bo‘lib, umr bo‘yi o‘zgarmaydi. Bu holat bir qator ilmiy tadqiqot va kuzatuvlar asosida tasdiqlangan. YAlang oyoq izlari yumshoq va yarim yumshoq ob’ektlarda botiq holatlarda va tekis joylarda esa yuzaki shaklda qolishi mumkin. Ularni o‘lchash va ko‘chirib olish uchun qo‘l izlariga doir umumiy usullar tavsiya etiladi. YAlang oyoq izlarini o‘lchashda bosh tomondan (katta barmoqdan) tovonning sirtqi chetigacha uzunligi, kaft qismining markazi, oraliq chiziqcha chegarasigacha uzunligi va kengligi, tovon qismi ham uzunligiga va eniga o‘lchanadi. Bu umumiy guruhga mansubligini belgilaridir.
3-расм. Пойабзал излари, ходиса жойидан олинган изнинг қолипи ва текширилувчи пойабзал рақамлар билан бир хилдаги белгилар кўрсатилган 4-расм. Оёқ излар йўлкаси (ҳарфлар билан ўлчов белгилари кўрсатилган) 84
Buzish qurollaridan qolgan izlar Jinoyatchilar binolarga kirish maqsadida turli to‘siqlarni buzib, qulflarni turli usullarda ochish va shikastlash yo‘lidan foydalanadilar. To‘siqlar o‘z xususiyati, tuzilishi va vazifasi bo‘yicha turlicha bo‘ladi. Jinoyatchilar turli predmet – asboblarni jumladan, yog‘och, temir, shishalarni qurol sifatida ishlatadilar. Masalan: duradgorlik, slesarlik asboblari, uy-ro‘zg‘or va xo‘jalikda ishlatiladigan qurollar, qulflarni buzib ochish uchun moslama kalitlar va boshqalar. Jinoyatchilar ko‘p hollarda qulflarni buzadilar va ba’zida boshqa kalitga o‘xshash moslamalar bilan ochadilar. Qulflarni buzishda ba’zan qulf yopiq ilingan holda to‘siq bilan birga ko‘chirib olinadi. Moslama kalitlar va boshqa kalitning shakliga o‘xshash asboblar bilan ochilganda qulfning ichki qismida tirnalish, sirg‘alish kabi izlar hosil bo‘ladi. Qulfli to‘siq buzilganda qattiq metall buyum-asbob bilan qulf biriktirilgan eshik-deraza kesakisini ajratadilar. Bunday hollarda to‘siqning o‘ng yoki chap qismida botiq izlar hosil bo‘ladi. Qulflar avvalgi holati o‘zgarmasdan ilingani bo‘yicha qoladi.
E'tibor qiling! To'siq bo'lgan ob'ektlarning barchasini ikki guruhga ajratish mumkin: 1) turli shakl va tuzilishdagi qulflar; 2) qurilish to'siqlari va turli moslamalar, masalan, seyf qutilar, buyum, pul va boshqa saqlash qurilmalari. Ma'lumot uchun! Osma qulflarni buzganda turli slesarlik asboblar ishlatiladi. Ombur, nojovka (metall qirqadigan arra) kabilar bilan qulf bandi kesiladi yoki lom bilan siqib buzish quroli tekkan joylarda botiq yoki yuzaki izlar hosil bo'ladi. qulfning ichki qismidagi ba'zi joylari (rigel, prujina tishlari) zararlanadi va qulf ?isman ilingan holda saqlanadi. Eshik, deraza, devor kabi to'siqlar buzilganda sindirish, buzishga moslashgan asbob-predmetlarni qo'llaydilar. Metalldan yasalgan qurilmalarni (seyf, shkaf kabi) buzishda avtogen asbobini ham qo'llaydilar. 85
Kesilish natijasida buzish qurollaridan ob’ektlarda ikki tomonlama iz qoladi. Qurol eshik oralig‘iga kiritilgan vaqtda eshikning o‘zida hamda to‘sinida iz qolishi mumkin. Bunday izlardan ayniqsa buzish qurolining uchidan qolgan izlardan, qurol uchi qismining guruh mansubligini, shaklini, razmeri, ba’zi vaqtlarda hatto ularning guruh mansubligi va aynan o‘zi ekanini aniqlash ham mumkin. Download 4.6 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|