M. Dáwletov, Sh. Allaniyazova, D. Seytqasımov, A. Dáwletova


Download 1.37 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/96
Sana23.10.2023
Hajmi1.37 Mb.
#1716665
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   96
Bog'liq
8-klass Qaraqalpaq (Mamleketli) tili

Sol demlerde ol kóterińki keyipte bir-eki adım atlap edi, 
aldınan Narbay shıǵa keldi. (Ó.X.) Bunnan keyin kewilim 
biraz sergeklene basladı. (T.Q.) Úyde otıra-otıra zerigip ket-
tim. (K.S.
83-shınıǵıw. Kóshirip jazıń. Pısıqlawıshlardı tawıp astın sızıń. 
Olardıń qanday sóz shaqapları arqalı bildirilgenin hám sorawların 
aytıń.
1. Esiktiń aldındaǵı keń maydan búgin adam menen 
tolǵan. (N.D.) 2. Men sonda isleymen. 3. Tómende kógis 
dónip toǵaylar kórinedi. (S.X.) 4. Ráwshan oǵan jalt qaradı. 
5. Hámme xalıqtıń tilegi tuwısqanlıqta, doslıqta jasaw. 
(J.A.) 6. Trubachev Tájibay ata menen jaqsı sóylesti. (J.S.
7. Biybijan onıń menen qatarlasa otırdı. 8. Iz tuppa-tuwrı 
Ámiwdáryaǵa qaray ketti. (T.Q.) 9. Házir ol Qızılnurdaǵı 
emlewxananıń shıpàkeri bolıp isleydi. (Ó.A.


64
84-shınıǵıw. Tómendegi berilgen sózlerdi pısıqlawısh etip gáp 
dúziń. Olardıń sorawların qawıs ishine alıp, tusına jazıp kórsetiń 
hám pısıqlawıshtıń qanday sóz shaqabı ekenin túsindiriń.
Sózler: Bıyıl, jazda, sheleklep, áste, jalt-jalt, túske deyin, 
túni menen, kewilli, telefon arqalı.
Pısıqlawıshlar dúzilisine qaray jay, qospa hám 
keńeytilgen pısıqlawısh bolıp bólinedi. 
Dara sózlerden bolǵan pısıqlawıshqa jay pısıqlawısh
delinedi.
Jay pısıqlawısh jup sóz hám dara sózlerge tirkewish-
lerdiń dizbeklesip keliwinen de boladı. Mısalı: Keshqu-
rın aǵam qaladan úyge keldi. Ol Taxtakópirde tuwılıp 
ósken. Shárigúl kúndiz de, túnde de isler edi. (K.M.
Kún sayın emeski sàmal esedi. Bizler túni menen jol 
júrdik. Quyash kem-kemnen qızdıra basladı. (Sh.A.)
Birikpegen 
qospa 
sóz 
yamasa 
gáp 
aǵzalarına 
bólinbeytuǵın sózlerdiń dizbeginen bolǵan pısıqlawısh-
qa qospa pısıqlawısh delinedi. Dara sózlerge atawısh 
tirkewish (kómekshi atawısh) dizbeklesiwinen qospa 
pısıqlawısh jasaladı. Mısalı: Sultanmurat heshqashan da 
tırnanı jaqın jerden kórmegen edi. Tırnalar áste-aqırın 

Download 1.37 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   96




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling