M. G. Safin,D. G‘. Hayitov, yu. S. Ruziyev

Kerakli biomaterial: so‘lak. 
Kerakli jihozlar:shtativ probirkalari bilan, termostat, pipetkalar.
Kerakli reaktivlar: 1% kraxmal eritmasi, Lyugol eritmasi, 1% natriy 
xlor eritmasi, 1% mis sulfat eritmasi. 
Ishni bajarish tartibi. Uchta probirka olib ularning har biriga 3 ml 
dan suyultirilgan so‘lak eritmasidan solinadi. So‘ng birinchi probirkaga 1 
tomchi 1 % li natriy xlor, ikkinchisiga 1 tomchi 1 % li mis sulfat 
eritmasidan, uchinchisiga 1 tomchi suv tomiziladi. Aralashmalar yaxshilab 
aralashtirilgandan keyin ularning har biriga 5 tomchidan 1 % li kraxmal 
eritmasi qo‘shiladi. Probirkalarni 10 daqiqaga 38
o
C li termostatga 
ko‘chiriladi. So‘ng probirkadagi aralashmalarga 1 tomchidan Lyugol 
eritmasi qo‘shib kraxmalga tegishli bo‘lgan yod reaksiya o‘tkaziladi. 
Reaksiya natijalari 13-jadval tarzida rasmiylashtiriladi va tegishli xulosalar 
yasaladi. 
 
13-jadval 
So‘lak amilazasi faolligiga aktivator va ingibitorni ta’siri 
T/r Substrat 
Ferment 
Muhitga 
qo‘shilgan modda 
Yod 
bilanbo‘y
alishi 
Xulosa 
1 
Kraxmal 
Amilaza 
1%NaCl 
 
2 
Kraxmal 
Amilaza 
1% CuSO
4
 
3 
Kraxmal 
Amilaza 
H
2
O 
 
 
O‘tilgan mavzuni mustahkamlash uchun savollar 
1. Fermentlar qanday vazifani bajaradi? 
2. Fermentlarni o‘rganish tarixi.
3. Fermentlar biokatalizatorlar sifatida. 
4. Fermentlarning kimyoviy tuzilishi. 
5. Apoferment, koferment, kofaktor, xoloferment nima? 
6. Oddiy oqsil tabiatli va murakkab oqsil tabiatli fermentlar. 
7. Kofermentlarning xillari. 
8. Koferment nima? Kofaktor-chi?

---

92 
9. Fermentlarning termolabilligi. 
10. Fermentativ reaksiyaning pH ga bog‘liqligi. pH optimumi nima? 
11. Fermentlarning maxsusligi. 
12. Fermentlarning tasniflanishi va nomenklaturasi. 
13. Fermentativ reaksiyaning ferment va substrat konsentrasiyalariga 
bog‘liqligi. 
14. Fermentativ reaksiyaga faollovchi va ingibitor moddalarning ta’siri.