M kariyev, R. Alimov

Pnevmotoraks. Ko'krakning teshib kiruvchi jarohatlari ochiq, 
yopiq pnevmotoraksi bilan ifodalanadi. Klapanli pnevmotoraks, ge- 
matoraks, teriosti emfizemasi asoratlari ham yuz beradi. blaming 
turli xil qo'shaloqligi bo'lishi mumkin. Ochiq pnevmotoraks holati 
ko'krak devorining shikastlanishi natijasida plevra bo‘shiig‘iga havoni 
to'siqsiz kirishida yuz beradi. Ochiq pnevmotoraksda paradoksal nafas 
yuzaga keladi. Nafas olishdan jarohatlangan o‘pka chiqadi va sog‘ 
o‘pka nafas olish faoliyati keskin kamayadi. Ko'krak qafasida katta 
hajmdagi tegishi bo'lgan ochiq pnevmatoraks ko'pincha o‘lim hola- 
tiga olib keladi. O'ziga xos xavfni qopqoqchali pnevmatoraks yuza- 
ga keltiradi. Bunda o'pka, bronx yoki ko'krak devori yaralari qopqoq- 
120 

---

cha hosil qiladi. Havo plevra bo‘sh1ig‘iga kirib, chiqib ketolmaydi. 
Buning natijasida tarang pnevmatoraks yuzaga keladi, o‘pkaning 
siqilishi, ko‘krak orti organlarining qarama-qarshi tomonga siijishi 
kuzatiladi. 
Gematoraks. Plevra bo'shlig'ining qon ketish o‘choqlari turli xildir. 
Bunga ko‘krak devorining shikastlanishi natijasida qovuig‘alararo ar- 
teriyalardan qon ketishi, o‘pka parenximasining shikastlanishi, qon 
tomirlar diafragma, perikard, yurakdan qon ketishi sabab bo‘lishi 
mumkin. 
0‘pka parenximasidan qon ketishi nisbatan xavf tug‘dirmaydi, 
birinchidan, u intensiv emas, ikkinchidan o‘z-o‘zidan to'xtash xu- 
susiyatiga ega. Qon tomirlardan va yurak jarohatidan qon ketishda 
esa aksariyat hollarda o'lim yuz beradi. 
Ko'krakning jarohatlarida gemotrakslar kichik (suyuqlik sinuslarda) 
o‘rta (suyuqlik ko'krak o‘rtasigacha), katta (suyuqlik ko‘krak o'rtasidan 
yuqorijga boMinadi. To‘g‘ri diagnoz rentgenografiya o‘tkazish orqali 
qo‘yiladi. 
Plevra bo‘shlig‘iga quyilgan qon qisman qotib qoladi, ammo kun- 
ning oxiriga kelib yana suyuqlashadi. Ba'zi hollarda oqib tushgan 
qonning barchasi quyilib, qotib qolgan gemotoraksni hosil qiladi. Qon 
plevra bo‘shlig‘iga oqib tushishi natijasida o'pkaning siqilishi va ke- 
yinchalik nafas olish vaqtida to‘la chiqishi kuzatiladi. Davolash usul- 
larini qoMlashda Ravul-Greguare uslubi qoMlanishi maqsadga mu- 
vofiqdir. Oz miqdorda probirkaga plevra bo‘shlig‘idan qon olinadi 
Agarda qon tez orada qotib qolsa, qon ketishi davom etayotganidan, 
agarda qon qotib qolmasa, qon ketish to'xtaganidan dalolat beradi