M kariyev, R. Alimov

Ko'krak jarohatlarining nur kasalligida 
kechishi va davolash xususiyatlari 
Ko'krak jarohatlarining nurli radiatsiya bilan aralash holatlari un- 
ing kechishi va natijalariga salbiy ta’sir ko'rsatadi. Bunda ko'proq 
plevrapulmonal shok va turli yiringli va septik asoratlar uchraydi. Nur 
kasalligining avj va turli yiringli va septik asorat yonlari keskin susay- 
ishi va organizmning himoya kuchlari so'nishini hisobga olib gemop- 
nevmatoraksni bartafar etish va yara infeksiyasinining oldini olish cho- 
ralarini nur kasalligining yashirin davridan foydalanib amalga oshirish 
kerak. 
Barcha davolash tadbirlari keng miqyos ta’siridagi antibiotiklar va 
nur kasalligining oldini olish vositalari bilan bir vaqtda bajarilishi 
shart. 
Ixtisoslashgan gospitalda u toifadagi yaradorlarga kompleks ter- 
apiya 
o'tkazilib, 
bemorlar 
nafaqat 
jarroh, 
terapevt, 
balki 
zarur 
bo'lganda boshqa sohalar mutaxassislari nazorati ostida bo'lishlari 
kerak. 
119 

---

Jang maydonida ko‘krak jarohatlanishi o‘lim holatining yuqori 
darajasi bilan ifodalanadi. Hozirgi zamon qurollarini qo'llashda bu 
turdagi jarohatlar soni yanada ortadi. Ko'krak devorining shikastJa- 
nishidan tashqari, bunday jarohatlarda o'pkalar, traxeya, katta bronxlar, 
markaziy qon tomirlar, yurak, qizilo'ngach, diafragma ham shikast- 
lanishi 
kuzatiladi. 
Bu 
turdagi 
jarohatlar 
qo'shaloq 
kuzatilishi 
mumkin. Ko‘krak shikastlanishi ochiq va yopiq yaralar turlariga 
boMinadi. Ko‘krak yaralanishi o‘q-yoy, o‘q, zarracha (sharik) jaro- 
hatlari: teshib kiruvchi, teshib kirmagan, suyaklar shikastlanishi, yara 
kanalining xususiyatiga qarab yalab o'tuvchi, teshib o'tgan, ko‘r 
yaralarga boiinadi. Ko'krak yopiq jarohatlarida qovurg‘alar sinishi 
asosiy o‘rinlardan birini egallaydi. To'g'ri tashxis qo‘yishda anamnez, 
mahalliy og'riqlar singan sohada, jarohatlangan ko'krak sohasining 
nafas olishi ortda qolishi, plevra shikastlanishi bilan ifodalanadi. 
Bunday jarohatlarda teriosti emfizemasi, pnevmotoraks, gemotoraks 
kuzatiladi. 
Ko‘p sonli qovurg'a sinishlarida ayniqsa, plevra va o'pka jarohat- 
lanishida og'ir shok holati kuzatiladi. Bunday jarohatlanganlarda na- 
fas dish qiyinlashuvi, sianoz, ko'krak qafasi ekskursiyasi chegaralan- 
ishi bilan ifodalanadi. 
To‘sh suyagi sinishi alohida yoki qovurg'alarning ikki yoqlama 
sinishi bilan birgalikda bolishi mumkin. To'sh suyagi sinishida ko‘krak 
orafig'i kletchatkasiga qon quyilishi xarakterlidir. Singan sohada shish 
va deformatsiya aniqlanadi. Singan bo'laklarning seziiarli siljishida 
plevra, o'pka, to‘sh oralig'i organlari, ichki ko'krak arteriyasining 
yorilishi yuz beradi. Seziiarli hansirash, sianoz, yo'tal pufaksimon 
qon 
bilan, 
pulsning 
tezlashishi, 
doimo 
ko'krakning 
og‘ir 
shikastlanishidan yoki ko‘krakning ezilishidan dalolat beradi. Bunda 
bosh terisining kuchli sianozi, ba’zida bo‘yin va ko‘krakning yuqori 
qismida sianoz, ko‘p sonli qon quyilishlar bilan ifodalanadi.