M. M. Aliyev 2019 raqamli texnika va mikroprotsessorlar

Nazorat savollari 
1. Trigger deganda nimani tushunasiz? Bir holatdan boshqa holatga oʻtganda 
nima sodir boʻladi? 
2. D-triggerining qaysi chiqishi normal hisoblanadi? 
3. RS-triggeri qanday ishlaydi? 
4. IK- triggeri qanday ishlaydi? 
5. D- triggeri qanday ishlaydi? 
6. Mantiqiy elementlari nimaga boʻlinishi mumkin? 
7. Triggerlar qanaqa elementlardan tuzilishi mumkin? 
8. Triggerlarning turlarini koʻrsating? 

---

119 
4.2. Registrlar 
Registrlar
2
deb, shunday qurilmalar aytiladiki, ular yordamida ma’lumotlar 
toʻplami quyidagi funksiyalarni bajarishi tushuniladi: 
• ma’lumotlarni tashqi qurilmalardan qabul qilish va saqlash; 
• saqlanib turgan ma’lumotlar oqimini tashqi qurilmalarga uzatish; 
• qabul qilingan ma’lumotlar oqimini talab etilgan yoʻnalish boʻyicha 
siljitish amallarini bajarish; 
• ketma-ket kelayotgan ma’lumotlar oqimini qabul qilish va ketma-ket 
tarzda uzatish; 
• ma'lumotlarni ketma-ket qabul qilib, parallel uzatish va aksinchadir. 
Yuqorida keltirilgan funksiyalarni bajaruvchi qurilmalar har doim 
triggerlardan va xotirasiz avtomatlardan tashkil etiladi. Shuni ta’kidish kerakki, 
registrlar faqat ma’lumotlarni hamda registrlarni qabul qilishdan tashqari, 
ma’lumotlarni koʻ paytiruvchi va boʻluvchi qurilmalar sifatida ham ishlatiladi. 
Axborotni parallel va ketma-ket yozish va oʻqish usullarining turli 
kombinatsiyadagi chizmalar ketma-ketligi triggerlar asosida qurilida. 
Registerlarning tasnifi. 
Registerlar quyidagi turlarga boʻlinadi: 
• ma’lumotlarni toʻplash (xotira registerlari, saqlash registrlari ); 
• siljitish yoki joyidan qoʻzg‘atish. 
Oʻz navbatida siljitish registrlari quyidagicha boʻlinadi: 
• ma’lumotlarni kiritish-chiqarish usul boʻyicha: 
• parallel: axborotni yozish va oʻqish barcha kirishlar va barcha chiqishlar 
bir vaqtning oʻzida sodir boʻladi; 
• ketma-ket: yozuv va axborot oʻqish birinchi triggerda boʻlib oʻtadi va 
birinchi triggerda boʻlgan axborot keyingi triggerga yoziladi - Shu narsa qolgan 
triggerlar bilan sodir boʻladi; 
2
Digital Electronics: Principles, Devices and Applications Anil K. Maini 
© 2007 John Wiley & Sons, Ltd. ISBN-13: 978-0-470-03214-5,
ISBN-10: 0470032146, p.466-471. 

---

120 
• birlashgan; 
• axborot uzatish yoʻnalishi boʻyicha: 
• bir tomonlama; 
• qaytaruvchilar. 
•