M. T. Normurodov udk: 553,3(075)

2
 
/ m
202

Javob:  Д /7  
=
  0,5  m kJ.
2-misol.  10 V  potensialgacha zaryadlangan to ‘ rtta bir xil simob tomchisi 
q o ‘shilib bitta tom chi hosil  qiladi.  Hosil  b o lg a n  katta tom chining potensiali 
(p
  topilsin.
Berilgan:


 
v   =  w 0-
g> = 4
Yechish:  Katta tom chining potensiali:
О
f - j
 
(
1
)
ifoda yordam ida aniqlanadi.  Bu  yerda:
S 
=   4
7rs0sR .
 
(
2
)
Katta  tom ch in ing  elektr  sig£imi  (uni  sharsimon
kondensator  sifatida  qarash  m um kin)  va  zaryadning  saqlanish  qonuniga 
muvofiq:
Q
  =  
, 
(3)
bunda: 
Q —
 katta tomchidagi zaryad m iqdori, 
q —
 har bir kichik tom chidagi 
zaryad  miqdori.  Dem ak,
4 
q
(4)
(p
Agar kichik tom chidagi zaryad  m iqdori
q  =  c 0 -q>0
kabi  aniqlanishini  nazarda  tutsak,  bu  yerda  C
0 
tom chining  radiusi)  olam iz:
4 C 0

4n s 0sR
4 ne0sR
R
(5)
4
ne0er  ( r -
  kichik
(
6
)
Shu  bilan  birga  katta  tom ch i  va  kichik  tom chilar  hajmlari  orasida 
quyidagi  munosabat  o ‘ rinli:
yoki
V  =  - n R
3
va
V=4 K
Vn  = - nr3
  Hgidan 
0
 
3
203

(p.
R 3  =  4 r \
(7)  ni  (6)  ga  qo'ysak:
R  =  \[4r ■
4^o
V 4
(
7
)
(
8
)
4 -1 0
Shunday  qilib,  ^  ~  
^
 
Javob: 
cp
  «   2 5 V .
3-m isol.  Yassi  kon den satorning  elektr  sig'iini 
1,5
  m kF .  Q o p la m a la r 
orasidagi  m asofa  5  m m .  A gar  pastdagi  q op la m ag a   3  m m   qalinlikli  e b on it 
taxtachasi  q o ‘ yilsa,  kon den satorning eiektr s ig im i  qanday  b o ‘ ladi?
Berilgan:
Ctf= l ,5 m k F = l ,5 .1 0
-6
  F;
d
  = 5   m m = 5  • 10~
3
m;
d =
 3  m m = 3 • 1 0
" 3
 m;
6
*,  -   3,0;
£  -
 
1
.
c=?
Yechish:  Pastdagi  qoplam aga  ebonit 
taxtacha  q o ‘ yish  natijasida  hosil  b o ‘ lgan
qurilm ani  ikkita  k etm a-ket  ulangan
yassi  k ondensatorlar sistemasi  sifatida
qarash  m u m kin.  Y a ’ ni  uning 
um u m iy  sigbimi:
C   =
c,-c,
С
,  +  С л
(
1
)
Bu  yerda: 
C ]
  qalinligi 
dx
  ga  teng  b o 6lgan  q op lam alari  orasiga  eb on it 
q o ‘ yilgan  yassi  k on den satorning  sig‘ imi:
€ {£ 0S
c , = ~
-
 
<2>
C ~
  qalinligi 
( d - d )
  va  qoplam alari  ora lig ‘ i  b o 's h   (£•  =   ! )   b o ‘ lgan  yassi 
kon den satorlarn in g  sig‘ im i:
204

с   =   £S0S
d - d .
(3)
43-гasm
(2)  va  (3)  larni  (1)  ga  qo'ysak
C   =
£0 ££\S
£\(d - d ^ )  + £d]
  ' 
^  
Dastlabki  (ebonit taxtachasi q o ‘ yilmasdan  oldin)  yassi  kondensatorning
££aS
SIg 
1
ГП
1
Cn  =
Bundan  S  ni  topsak, 
S  =
d
d - C 0
£ £ n
(5)  ni  (4)  ga  qo'ysak,  quyidagini  olam iz: 
C =
£tdC0
s t(d -  dt) + sdt
 
Kattaliklarning qiymatlarini  (
6
)  ga qo'yam iz:
3 - 5 - 1 0
“3
  -1,5-10
-6
(5)
(
6
)
C = -
-  F = 2,5 • 10
~6
 F =  2,5m kF
3(5 • 10~J  -  3 • 10 “J) +1 • 3 • 10~J 
Javob:  S 
=2,5
 mkF.
4-m isol:  Yassi  kondensator qoplamalari  orasida  zich   yopishib  turgan 
shisha taxtacha bor.  Kondensator  100V potensiallar farqigacha zaryadlangan. 
Agar  shisha  taxtacha  kondensatordan  chiqarib  olinsa,  potensiallar  farqi 
qanday b o ‘ ladi?
Berilgan:
{/ =  100  V 
£ , = 7 .
u2= ?
Yechish:  Kondensator sig‘ imi  va 
potensiallar farqi orasida quyidagi 
munosabat mavjud:
c - e
U '
(1)
205

Bundan 
U  =  ~ .
 
(2)
s s   S
Yassi  kondensatorning sig‘ imi  formulasi 
С
  =   — -—   ga muvofiq shisha
d
plastinkali  kondensator uchun 
U x
  = --------—  , 
(3)
Qd
Si s n S
Qd
va  shisha  plastinkasiz  kondensator uchun 
U 2
  = -------- . 
(4)
s s 0S
U } 
s
(3)  ni  (4)  ga  hadm a-had  b o ‘ lib
5
  quyidagini  olam iz  ----- =   —  .
£Л 
s,
Bundan 
U 2  = —  U }
 
(5)
s
ni  topam iz.  Kattaliklarning  qiymatlarini  (
s
  =   l j )  (5)  ga  qo'ysak  ,
U,
  = y l 0 0 F   =  700K  .
Javob: 
U2
  =  
700
  V.
5-m isol:  Har  birining  sig im i  10  pF  dan  450  pF  gacha  o ‘zgaradigan 
o ‘ zga.ruvchan sig‘ imli  ikkita  kondensatordan tuzilgan sistemalaming sig‘ imi 
qanday chegarada o ‘zgaradi?
Berilgan:
C = C
 = (1 0 -M 5 0 )  pF.
С
 
= 9 
u
kk
  •
Yechish:  1.  Kondensatorning  ketma-ket 
ulangan  hoi  ifodasi:
Г  
C ' ' C 2
“ 
c,  +c 
(1)
2
ga dastlab  eng  kichik  qiymatlarni,

^  
4 5 0 - 4 5 0  
^  
^  
C kk  =
 
p F  =  2 2 5 p F   . 
kk
 
4 5 0  +  4 5 0
2.  K on d en sa torla r parallel  ulanganda
C P
  =  
C x
  +  C 2 . 
(
2
)
ga  dastlab  en g  k ich ik   qiym atlarni,
C p
  =  1 OpF + 1  OpF =   2 0 p F , 
s o ‘ ngra esa  en g katta  qiym atlarni  q o ‘ yam iz:
C P
  =   4 5 0 p F  +  4 5 OpF -   9 0 0 p F . 
Javob: 
Ckk= (
5 -f-2 5 )p F ; 
C P
  =   (2 0  -  9 0 0 ) p F .
M ustaqil  yechish  uchun  masalalar
1.  R adiu si  4  sm  b o ‘ lgan  sh arch a  1000  V   p o te n s ia lg a c h a   m a n fiy  
zaryadlanadi.  Bunda  sharchaga  berilgan  elektronlarning  u m u m iy  massasi 
topilsin. 
[2,53  *  10-20kg.]
2.  Q oplam alarining  yuzasi  100  sm 2,  orasidagi  masofa  esa  0 ,1 m m   b o ‘ lgan 
yassi  kondensatorning  elektr  sig‘ imi  aniqlansin.  [8,85  m kF .]
3.Yassi  kondensatorga  uning  qoplam alariga  jipslashib  turadigan  qilib 
qalinligi  Ism  b o ‘ lgan  parafm  taxtachani  surib  kiritdilar.  Dastlabki  sig‘ im ni 
hosil  qilish  u chu n   q op la m ala r  orasidagi  m asofani  q a n ch a  
o ‘ zgartirish 
kerak?  [0,5  sm.]
4.  Radiuslari  2  sm  va  2,1  sm  b o ‘ lgan  ikkita  konsentrik  metall  sharlar, 
sharsimon  kondensatorlam i  hosil  qiladi.  Agar sharlar orasidagi  b o ‘ shliq parafm 
bilan  t o ‘ ldirilgan  b o ‘ lsa,  kondensatorning  sig‘ imi  aniqlansin.  [93,3  pF.]
5.  Sig‘ imlari  100  p F   dan  b o ‘ lgan  ikkita  bir xil  havo  yassi  kondensatorlari 
ketma-ket  ulangan.  Agar kondensatorlardan  birining qoplam alari  orasi  parafm 
bilan  t o ‘ ldirilsa,  kondensatorlar  batareyasining  sig‘ imi  qanday  o ‘ zgaradi? 
[16,7  p F .]
6.  0 ,6   m k F   s ig 4 m li  k o n d e n s a to r   3 0 0 V  
p o te n s ia lla r   fa r q ig a ch a  
zaryadlangan  va  sig‘ imi  0 ,4   m kF   b o ig a n ,  150  V   potensiallar  farqigacha 
zaryadlangan  ikkinchi  kondensatorga  ketm a-ket  ulangan.  Bunda  birinchi 
kondensatordan  ikkinchisiga  qancha  zaryad  oq ib   o ‘ tadi?  [36  m C .]
7.  U ch ta   bir  xil  yassi  k o n d e n sa torla r  k e tm a -k e t  u la n g a n .  B unda 
k o n d e n s a to rla r   b a ta re y a sin in g   u m u m iy   s ig 4 m i  89  p F .  K o n d e n s a to r  
qop lam asin in g  yuzasi  100  sm 2  dielektrik 
shisha.  Shishaning 
qalinligi 
topilsin.  [2,32  m m .]
s o ‘ ngra esa eng katta qiymatlarni  q o ‘ yamiz:
207

1 6 -§ .   Zaryadlangan  o ‘ tkazgich  energiyasi. 
Elektr  maydon  energiyasi
Asosiy  formulalar
Zaryadlangan  oMkazgich  energiyasi:
1
  ^   , 
1
 
O 2
 
1
  ^
W=-C

“  = - —  = - 0 < p .
2  
2   С  
2
Bu  yerda: 
Q 
—
  zaryad  miqdori, 
(p —
  oMkazgichning  potensiali,  С —  elektr 
sigMmi.
Zaryadlangan  kondensatorning  energiyasi:
W=~cu2 = - Q -  = -OU.
2  
2   С 
2 ~
bunda:  С  —  kondensatorning  sigMmi, 
Q 
—
  zaryadi, 
U 
—
  qoplam alari 
orasidagi  potensiallar farqi.
Elektr  m a y d o n   energiyasining  hajmiv  zichligi:
CD -   ~- £{]£ E 2=
  — 
ED,
2
 
9
E  —
  e l e k t r   m a y d o n   k u c h l a n g a n l i g i ,  
r.
  —  m u h i t n i n g   d i e l e k t r i k  
singdiruvchanligi, 
D 
—
  elektr  siljishi.
M asala  yechishga  misollar
1-m isol.  Agar  diametri  20  sm  boMsa,  100  n C   zaryad  berilgan  metal 
sh a m in g   elektrostatik  m a yd on   energiyasi  nim aga  teng  boMadi?
Berilgan:
d
  = 2 0   s m = 0 ,2 m ;
0 = lO O n C = lO -7C.
W=?
Yechish:  Zaryadlangan  metall 
sh am in g  energiyasi
O
2
(
1
)
2 
С
d
ifo d a   yord a m id a   aniqlanadi.  Bu  yerda 
C ~
 
radiusli  sh a m in g  elektr
sigMmi,
C = 4 7 r s 0sR   =   2 Tiered
  . 
(2)
208

(2 )  ni  (1 )  ga  q o ‘ yib  sh a m in g   energiyasi  u ch u n   o la m iz:
<
2 2
w =
A n s 0e d
(3)
M =
1C
2
Ы И
•lm
1C 2 - I V  
I
------------- =  1C — =   IJ.
1C 
С
m
12
  I 
^ /
Berilganlarni  (3)  ga  q o ‘ yib  olam iz 
( s   =
  1, 
£ 0 = 8 ,8 5 - 1 0  
/ m )
(Ю -7)2
-J  «   4 ,5 0 -1 0 ”4 J  =  450m kJ.
W =
 —
4 -3 ,1 4 - 8,85 -10 -1^  -0 ,2
Javob: 
W
  =  
4 5 0 m k J   •
2-m isoI.  Radiuslari  5  sm  va  10  sm   b o lg a n   ikkita  m etall  sharlar  m os 
ravishda 40  n C  va  20  nC  zaryadlarga ega.  A gar sharlar o'tk a zg ich   yordam ida 
ulansa,  razryadlanish  natijasida  ajralib  ch iq a d ig a n   energiya  topilsin.
Berilgan:
R = 5
  sm  =   5 • lC T 2 rn; 
R  =
 
10  sm  =   1 0
1
  m; 
<2=40  пС  =   4 . ю -
8
С; 
Q = ~ 2 0
 
n C = 2  . j o
~8
 C.
A W
Bu yerda
Yechish:  Energiyaning saqlanish 
q on u n ig a   m u v o fiq   razryadlanish 
natijasida ajralib  chiqadigan 
energiya qu yidagich a aniqlanadi
A W
  =  (Wl  + W 2) - ( W 1' + W' ).
W,
  =
<
2,2
va
W,  =
Qi
2 C X
 
2 С  2
sharlaming dastlabki  energiyalari.
( Q i r  
W ' J Q \ ) 2
W! = ■
2 C,
va
2 C,
(
1
)
(2)
(3)
209

sharlarnm g  razrvadlanish  г о ‘ у  bergandan  keyingi  energiyalari.  Shu  bilan 
birga  sharlar ulangandan  keyin  ularning  potensiallari  ten glash adi,  y a ’ ni
o ;  
q
\
(P\  = Ф2 -
 
y°ki
С
c\
S h un in gd ek ,  zaryadnin g  saqlanish  qon u n iga  m u vofiq : 
Q
1
  +   Q>  =   Q\  +   Q\ 
,  yoki 
Q\  =   ( 0 ]  +   0 2 ) - Q \ .
(5 )  ni  (4 )  ga  q o 'y sa k , 
Q [
  u chun  quyidagini  ola m iz:
0 ,  =
  (C ?i+ C ?2) Q  
C, 
+ C 2
 
'
Shu  usul  bilan 
0 2
  ni  ham   topish  m um kin 
q
, 
_
  (
Q\
  +  
Q2)^2
(4)
(5)
(6) 
(7)
s . + s ,  
■
Q'
 
va 
Q'2
  lar  u chun  topilgan   ifodalarni  (3)  ga  q o ‘ yib  sharlarning 
razryadlanish  r o ‘ y bergandan  keyingi  energiyalari  uchu n  quyidagini  ola m iz:
w:-
( e ,   + f t )
2
c
1
va
w :
( &
+ Q 2) 2
c
2
(
8
)
2 (C ,  +  
C 2)
 
- 
2 ( C , + C 2) 
■
S h a m in g   elektr  sig‘ imi 
S   =   4 jr e QsR
 ekanligini  nazarda  tutib  va  (2 ), 
(8 )  larni  (1 )  ga  q o ‘ yib,  qu yidagin i  ola m iz:
AW  =
1
8
 
nsns
K R1
R,
2
  j
( g r + g
2) 2 
R,
  + 
R-,
(9)
P
Sharlar b o 'sh liq d a  turganligi  uchun 
s
  =   1; 
s 0 =
 8 ,8 5 -1 0 “12—   v a b o sh q a
m
berilganlarn i  (9 )  ga  q o ‘ yam iz:
AW --
8 -3 ,1 4 -8 ,8 5 - 1 0 12
10
  •
8-3,14-8,85
16  £
_
5 
+ToJ 
5 + 10
(4   10  s) 2 
( - 2 -1 0 " 8) 2 
5 -1 0 -2 
+ ‘
( 4 - 2 ) 2
10
~ ‘
У = 1,5-10'47.
(4 - 1 0 '8 - 2 - 1 0 ~ 8) 2 
5 - 10~2  + 1 0 “'
Javob: 
A ^   =  l,5 -1 0 ^ J   =  150mkJ.
210

3-m isoi:  Elektr sigMmlari  Im kF,  2m kF,  3 m k F b o4 g a n   kondensatorlar
1
,  lkV  kuchlanishli  zanjirga ulangan.  1)  ular ketma-ket  ulangan;  2)  parallel 
ulangan  hollarda  har bir kondensatorning energiyalari  aniqlansin.
Berilgan:
C =
 1  m k F = 1 0 -
6
F;
C = 2   m k F = 2  -10~
6
F ;
C =  3  m k F =   3  -1 0   F
U=
 1,1  k V = l ,l   - 1 0
3
V.
1 
) W kk= l ,   W kk= l ,
wkk
  = ?
2)  W / ’
  =?,  
W 2P = ? ,  
W f   =
  ?
Yechish:
1.  Ketm a-ket  ulangan
kondensatorlarning energiyalarini
(
1
)
w   =  9 L
2 С
ifodadan topamiz,
Bunday ulanishda
е = а = а =
0
з
tenglik o ‘ rinli b o ‘ ladi.  Zaryad 
miqdorini  esa
Q  = 
c kk-u
ifodadan  aniqlaymiz.
Ketm a-ket  ulangan  kondensatorning um um iy sig'im i
1
1
1
1
=   —  + ----- +  .
dek aniqlanadi.  Yoki
с кк
  =  ■
с,-с2-с3
C 2 - C , + C lC3 + C lC 2
 
11
■
 =  —  -1 0 “6F
(
2
)
(
3
)
(4)
D em ak,  (2 ),  (3)  va (4)  larni  hamda berilganlarni  e ’ tiborga olib  har bir 
kondensatorning energiyasi  uchun quyidagini  olam iz:
0 2  
(C  V ) 2
 
( ~ ’
1 0 ~ 6
  *
1,1
 -
1 0 3) 2
W kk  = U _ = K<
-kkt- / )
  = _ n — ---------------------J  =  0 ,1 8 J ;
2 C ,
2 C,
2
-
10
"
211

п 2 
( Г  
Т Т\2
 
(-
6
-
1 0
-
6
- l , M
0
3) 2J
W kk  = 
=  (  кк'
 
)  =   J J ----------------- --------------  0 .0 9 J ;
2С\
2 С
2
-
2-10
-6
п  
( г   riV
 
( —  • 
10
 
6
  -
1
,
1 1 0 ' ) 2
кк...  о 2  _ ( С кки
) 
_
v n
JVr  =
2
 С ,
2
С\
2 - 3 - 1 0 “
2)  Parallel  ulangan  kon den satorlarn in g 
energiyalarini
W
C U 1
(5)
ifodadan  topam iz.
M a ’ lum ki,  parallel  ulanganda
u
 = 
ux
 
=  
U 2
  =  
i/3 
(6)
sh a rt  b a ja r ila d i.  E n d i 
( 5 )  va  (6 )  lar 
y o rd a m id a   berilganlarni  q o ‘ yib  top a m iz:
J  =   0 ,06 J.
44-rasm
w p _ c xu 2
  _
1 0
~
6
- ( U -
10
3) 2J
2
=  0,605J  ;
3 \ 2
wf =
C 2U 2
 
2 -1 0   (1,1  -10  )
-J  =   1,21 J;
Javob: 
1
) 
W k 
=
 
0 ,1 8J; 
W “   =
 
0 ,0 9 J ; 
W "   =
 
0 ,06 J. 
2) 
W/ ’  =
 
0 ,6 0 5 J ; 
W2P =
 
1
,
2 1
J; 
P F /= 1 ,8 1 5 J .
4 -m isol.  K ondensator qoplamalari  orasidagi  tortishish  kuchi  50  m N . 
H arbir qoplam aning yuzasi  200 sm2.  Kondensator maydoni  energiyasining 
zichligi 
со
  topilsin.
212

F
  =   5 0 m N   =   5 - 1 0 ”
2
N ;
S 
=   2 0 0 s m
2
  =   2 -lC T
2
m 2.
Berilgan:
=  
9
m aydonining  energiyasi  quyidagicha 
aniqlanadi:
Yechish:  K ondensator elektrostatik
Energiya zichligi  esa
W  
s 0s E
 
co =
 —  =  ■
(1)
(
2
)
V 
2
bu  yerda; 
V —
  kondensatorning  hajmi.
Ikkinchi  tom on dan   kondensator qoplamalari  orasidagi  tortishish kuchi
F  =  ^ - S
,
dek  aniqlanadi.  (3)  ning  k o ‘ rinishini  o ‘ zgartirib  yozam iz: 
F   _   s 0s E 2
S 
2
(2)  va  (4)  larni  solishtirib  quyidagini  olam iz:
F
CO
S 
'
(3)
(4)
(5)
r  ■, 
[F]
 
I N  
N - m  
J
H = - y = 7 ^ - = 1 — -
= 1 —
[ o j  
l m  
m  
m
Berilganlarni  o'rniga q o ‘yib topam iz:
5 • 10
“2
 J 
. .   J
co =
----------
-
— r  
=  2 , 5
—
т.
2 4 0   m 
in3
Javob: 
0) -  2,5 -
m
213

Mustaqil  yechish  uchun  misollar
I  4sm  radiusli,  500V potensialgacha  zaryadlangan  yakkalangan  shaming 
energiyasi  top ilsin .[0,55  mkJ.j
2.
  5sm  radiusli  yaxlit  ebonit  shar  1 On C / m ’  hajmiy  zich lik  bilan  bir 
tekis  zaryadlangan.  Shar  hajmida  mujassamlashgan  elektrostatik  m aydon 
energiyasi  topilsin .[0,164  pJ.j
3.  5sm  radiusli  dielektrikdan  yasalgan  yaxlit  shar  1 0 n C /m 3  hajm iy 
zich lik   bilan 
bir  tekis  zaryadlangan.  Shar  o ‘ rab  turgan  b o 'sh liq d a g i 
elektrostatik  m aydon  energiyasi  topilsin.  [2,46  pJ.j
4.  Sirtiy  zaryad  zichligi  10  m k C /m 3  va  potensiali  500V   b o ‘ lgan  shar 
dielektrik  kirituvchanligi  2  b o ‘ lgan  yog'ga  botirilgan.  1)  sham ing  radiusi;
2)  sham ing  zaryadi;  3)  sham ing  hajmi;  4)sharning  energiyasi  aniqlansin
[1)9 ,7 4   m m ;  2)  1,19  pC ;  3)2,38  pF; 
4)  0,3  m k J .f
5.  Elektr  sig’ imi  lOpF  b o lg a n   kondensatorga  lp C   zaryad  berilgan. 
K ondensatorning  energiyasi  aniqlansin.[0,05  mkJ.]
6.  Yassi  kondensator  qoplamalari  orasidagi  masofa  2sm,  potensiallar 
farqi  6k V ,  har  b ir  q o p la m a d a g i  zaryad  10  n C   b o ‘ lsa,  k o n d e n s a to r  
m aydonining  energiyasi  va  qoplamalari  orasidagi  o ‘ zaro  tortishish 
kuchi 
hisoblansin.  [30  mk  J,  15  mH.J
7.  Agar  qoplamalari  orasidagi  potensiallar  farqi  16kV,  masofasi  1mm, 
d ie le k tr ik   —  slyu d a   va  q o p la m a s in in g   y u za si  3 0 0 s m 2  b o ‘ lsa,  yassi 
kondensatorning  razryadlanishida  qancha  issiqlik  miqdori  ajraladi?  [0,21  J.]
8.  Yassi  kondensator  qoplamalari  orasidagi  b o ‘ shliq  100  sm 3  b o ‘ lib,  u
chinni  bilan  to ‘ ldirilgan.  Qoplamadagi  zaryadning  sirt  zichligi  8,85 nv  
.
/ n r
Dielektrikni  kondensatordan  chiqarib  olish  uchun  qanday  ish  bajarish  kerak? 
Dielektrik  va  qoplamalar  orasidagi  ishqalanish  hisobga  olinmasin.  [63,5  nJ.]
9.  Yassi 
kondensator  qoplamalari  orasidagi  potensiallar  farqi  100V. 
Q oplam alarning  har  birining  yuzasi  200  sm 2,  orasidagi  masofa  0,5m m   va 
parafin  bilan  t o ‘ ldirilgan.  Q oplam alar 
orasidagi  tortishi  kuchi  topilsin. 
[7,08  mN.J
10.  Har  bir  qoplam asining  yuzasi  200  sm 2  b o ‘ lgan  kondensator  2kV 
potensiallar  farqigacha  zaryadlangan.  Q oplam alar  orasidagi  masofa  2  sm  va 
shisha  bilan  t o ‘ ldirilgan.  K ondensator  m aydonining  energiyasi  va  m aydon
energiyasining  hajmiy  zichligi  topilsin.  [124  mkJ;  ^ - 0 ;3 1 - ^ - . ]
m