М. X o d jit d in o V a, Л. Kizayev suv kimyosi va míkrobíologiya
Download 17.21 Kb. Pdf ko'rish
|
M. Xodjitdinova Suv kimyo va mikrobiologiya
1
Í - C l 1 C J II O 1 ^ 1 ^ ^ ^ I ^ - o 1 ^ i G ^ t I f J i l 1 ' 1 i ' 1 O ' ! O 1 O * ^ 5 a 1 a + 1 C o 1 < 1 ¿ e ! ¡6- rasm. Suvdajp luzlar g ip otctik tarkibining diagrammasi (ionlar kon sen tratsiyasi m g -jg/1 ) teng b o ‘ isa, shunday b o ‘ ladi. C a iH C O ,)^ c h o ‘ kmaga tushgandan keyin quyqaga M g (HCOj)^, so‘ ngra MgSO^ tushadi. Ishqoriylik. Suvning CO^ muvozanati. Ishqoriylik deb, suvda kuchli kislotalar, ya’ ni vodorod ionlari bilan reaksiyaga kirishadigan m oddalarning borligiga aytiladi. Bu tabiiy suvning m u h im xususiyatlaridan biridir; oqar suvlarga nisbatan bunday xususiyatga biz loyqa suvning sifatiga baho berganda duch kclam iz, bu ish qoldiqqa biologik ishlov berish inshootlaridan biri — m etantenda amalga oshiriladi. Suvning ishqoriyligiga karbonat kislota birikmalarining holati muhim ta’ sir ko'rsatadi. Shu sababli bu holatni ancha batafsilroq qarab chiqish kerak. Karbonat kislota suvda dissotsilanmagan (tarkibiy qismlarga ajralm agan) H^SOj m olekulalari (o z m iq d ord a ), m olek u la r erigan uglerod dioksidi (SO j) va gidrokarbonatlar (HCO^") ( p H = = 8,4 dan kam boMsa) va C O 3 karbonatlar shaklida ishtirok etishi mumkin (pH = 8 ,4 dan k o‘ ra ko‘ p b o ‘ lsa). Karbonat kislotaning turli birikmalari o'rtasidagi miqdoriy nisbat birinchi va ikkinchi bosqich dissotsiatsiya tenglamalari bilan aniqlanadi. Birinchi va ikkinchi bosqich dissotsiatsiya konstantalari K, va K j v odorod ionlari konsentratsiyasiga bogMiq boMadi, shu sababli entm ada karbonat kislotaning turli shakllari mavjudligi pH bilan belgilanadi. 17- rasmdan k o ‘ rinadiki, pH = 3,7 4 boMganda suvda mavjud boMgan barcha karbonat kislotasi SOj dan iborat. pH ning ulushi ortgan sari S O j kamayib boradi, demak, gidrokarbonatlar ulushi ortadi. pH = 8,3 -s- 8,4 boMgíinda amalda butun kaibonat kislota gidrokarbonatlar shaklida (9 8 % ) boMadi, CO^ + C O 3“ ulushiga 2% dan kamroq t o ‘ g ‘ ri keladi. pH yanada oshganda (8,4) erkin SOjsuvda boMmaydi, faqat gidrokarbonatva karbonat ionlari tajriba boMadi. pH =12 boMganda eritmada faqat katbonatlar mavjud boMadi. Eksperiment yoMi bilan ishqoriylik tuz yoki sulfat kislotasi bilan titrlash vositasida izchil ravishda fenolfíaleinli va metiloranjli indikator bilan aniqlanadi. Fenolftalein b o ‘ yog‘ i pH = 8,2—8,4 boMganda pushti rangdan rangsiz holatga o'tadi, bu esa eritmaning shunday holati bilan m os keladiki, unda faqat gidrokarbonatlar qoladi. M eliloranj pH = 4 — 4,3 da, ya’ ni eritmada erkin C O j qolganda rangini o ‘ zgartíradí. Fenolftalein bilan titrlashda OH — gidroksil ionlari va karbonat ionlarini neytrallash reaksiyasi sodir boMadi, bunda m os ravishda suv va gidrokarbonatlar hosil boMadi: 0 H~ + H " ^ H 2O; C o r + H^ H C 0 7 . D em a k , fe n o lfta le in hilan titrlashga kislota sarflanishi gidroksidlar miqdoriga va karbonatlarning yarmíga ekvivalentdir, chunki karbonatlar faqat yarmiga, ? 1C 0 J ga qadar neytrallanadi. Shunday qilib, F = [ O H ~ ] + 0 , 5 [ C O r ] , / 7 - rajm . Suvdagi pH gam uvoriq C O j , H C O j va C O 3 nisbatlari bunda: F — suvning ishqoriyligi, birligi m g-ekv/1; [0 H ~ ] va C O 3” gidroksil va karix)nat ioniarining konsentratsiyasi, bidigi — m g-ek v/ 1. Bundan buyongi titrlaslida m etiloranj islitirokida g id r o - karbonatlarni neytrallasli reaksiyasi r o ‘ y beradi: H c o 7 + H^ ^ c O j + H jO Dem ak, kislotaning sarf etilishi neytrallasli boshlanishidan to oxirigacha ionlar miqdoriga ekvivalentdir: M = OH* Download 17.21 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling