Ma`deniyat taniw uzb

samoviy va oraliq kabi uchga bo`lingan. Ariylar ko`p izzat qiladigan xudo yomg`ir va 
momaqaldiroq xudosi Indra bo`lib, unga 250 madhiya bag`ishlangan. Boshqa xudolarga 
bag`ishlangan madhiyalarda ham Indra nomi eslanadi. 
Vedalarga to`rtta asosiy to`plam - Rigveda (madhiya vedasi), Samoveda (kuylar vedasi), 
Yajurveda (qurbonlik vedasi), Atxarveda (afsun va sehr–jodular vedasi) dan iborat. 
Vedalar o`sha davrdagi turli bilim sohalarini - dehqonchilik, tibbiyot, geometriya, 
hunarmandchilik, harbiy texnika, astronomiyani qamrab oladi. Upanishodlar ham vedalarning 
oxirgi janrlaridan biridir. “Upanishod” - insonni xudoga (yoki ustozga) yaqinlashtiradigan narsa 
degan ma`noni bildiradi. Upanishodlar Hindistonning eng qadimgi falsafiy asarlari hisoblanadi. 
Upanishod buddaviylikka, jaynizmga katta ta`sir etgan. Upanishodning asosiy vazifasi shaxs ruhini 
koinot ruhi bilan bir xil deb qarashdan va talqin qilishdan iborat edi. 
Maur davlati Ganga daryosi bo`yida barpo qilingan bo`lib, bu madaniyat buddaviylikning 
paydo bo`lishi bilan bog`liq. Maur sulolasi hukmdorlari buddaviylikdan xalqlarni birlashtirish 
uchun foydalandilar. Maur davlatidagi madaniy yodgorliklar Ashok (mil.ol. 268–232 yillarda 
hukmronlik qilgan) nomi bilan bog`liq. U jang bilan boshqa davlatlarni qo`shib oldi, ko`p davlatlar 
bilan diplomatik munosabatlar o`rnatdi, fan va san`atga e`tibor berdi, shaharlar barpo qildi. Ashok 
ko`plab budda ibodatxonalari qurdirdi. Dunyoviy adabiyot ham Ashok davrida rivojlandi. 
Jumladan, “Artaxshastra” nomli siyosiy asar bu davrdagi muhim yodgorliklardan biridir. Asarda 
saroydagi ziddiyatlar, fitnalar, kimlarningdir sirli o`limi she`riy yo`lda bayon qilingan. Ashok 
vafotidan keyin Maur davlati tanazzulga yuz tuta boshladi. 
Guptlar imperiyasi. Bu imperiya (319–540 yillar) davrida mamlakat yana birlashib, 
qudratli davlatga aylandi. Sanskrit asosiy til bo`lib qoldi. Guptlar sulolasini qadimgi hind 
madaniyatining “oltin asri” deb ataydilar. Sulolaning ba`zi vakillari, jumladan, Chandrgupta va 
Skandagupta shoir hamda musiqachi bo`lgan edilar. Buyuk shoir va dramaturg Kalidasa 
Chandragupta hukmronligi davrida yashagan edi. 
Bu davrda moddiy madaniyat rivojlandi: ipakchilik, sun`iy sug`orish rivojlandi. 
Hunarmandlar qurol va zeb - ziynatlar ishlab chiqarishda katta muvaffaqiyatga erishdilar, ipak va 
paxtadan nafis matolar to`qidilar. V asrda xunlarning avlodi eftalitlar (oq xunlar) bostirib kirib, 
Guptlar imperiyasiga zarba berdilar.