Махсус таълим вазирлиги самарқанд иқтисодиёт ва сервис институти

1-бўлим бўйича жами	110	13027	12951
-76
1. Айланма активлар
Захиралар ва сарфлар	120-160	11520	12631	+1111
Пул маблағлари	170-190	351	304	-47
Қисқа муддатли қўйил-малар ва қайта сотиб олинган ўз акциялари	200-210	2249	3631	+1382
2-бўлим бўйича жами	300	14120	16566	+2446
БАЛАНС	310	27147	29517	+2370

4.16. Баланс пассив қисмининг тузулиши
Баланснинг пассив қисмидаги барча моддалар ҳам гуруҳланади. Унинг мазкур қисмида маблағлар манбалари ифодаланади ва иккита йирик бўлимга бўлинади;
1-бўлим. Ўз маблағлари манбалари.
2-бўлим. Мажбуриятлар.
Ўз маблағлари манбалари ва мажбуриятлар ҳам ўз навбатида бир қанча гуруҳларга бўлинади. Баланснинг пассив қисмидаги маблағлар қуйидаги бўлимлар бўйича ифодаланади (2-жадвал).
2-жадвал
Баланс пассив қисмининг таркиби
(минг сўм)

ПАССИВ
Баланс бўлими ва моддалари сони	Сатр рақами	Йил бошида	Йил охирида	Фарқи (+,-)
1. Ўз маблағлари манбалари
Устав, қўшилган ва захира сармоя	320-380	18186	17576	-610
Тақсимланмаган фойда	350	1362	3459	+2097
Мақсадли тушумлар ва фондлар, бўлажак харажатлар захиралари	360-380	294	548	+254
1-бўлим бўйича жам	390	19842	21583	+1741
2. Мажбуриятлар
Узоқ муддатли қарзлар ва кредитлар	400-410	55	100	+45
Қисқа муддатли қарзлар ва кредитлар	420-430	80	97	+17
Кредиторлар	440-530	7170	7737	+567
2-бўлим бўйича жам	540	7305	7934	+629
БАЛАНС	550	27147	29517	+2370

4.17. Баланс активи 1-бўлимининг тавсифи
Унинг 1-бўлимида «Узоқ муддатли активлар» кўрсатилади. Унда узоқ фойдаланиладиган активлар (моддий-ашёвий воситалар, қимматли қоғозлар, узоқ муддатли инвестициялар) акс эттирилади. Балансда улар қуйидаги моддалар бўйича гуруҳланган:
Асосий воситаларга узоқ вақт мобайнида (бир йилдан ортиқ) шаклини ўзгартирмаган ҳолда ишлатиладиган, ўз қийматини қисман йўқотадиган моддий-ашёвий бойликлар киради. Балансда улар дастлабки қиймати бўйича, эскириши ва қолдиқ қиймати бўйича ҳам кўрсатилади.
Номоддий активларга ер, сув ва бошқа табиий ресурслардан бинолар, иншоотлар, ақлий интелектуал мулк, товар захиралари, ихтиролар, «нау-хау» ва бошқалардан фойдаланишга доир мулкий ҳуқуқлар қиймати киради. Балансда уларнинг дастлабки ва қолдиқ қиймати ҳамда эскириш сўммаси акс эттирилади.
Сармоя қўйилмаларига хўжалик ёки пудрат усулида амалга оширилаётган тугалланмаган қурилиш қиймати, шунингдек, геологик-қидирув ишларига ва корхоналарга ана шу мақсадда берилган маблағларсўммаси киради.
Узоқ муддатли инвестицияларга корхоналарнинг бошқа корхона устав фондига бир йилдан ортиқ муддатга қўйилган омонатлари киради. Бундан ташқари, бу бўлимда сотиб олинган акциялар, бошқа корхоналарга берилган қарзлар алоҳида моддалар билан кўрсатилади.


4.18. Баланс активи 2-бўлимининг тавсифи
Баланс активининг 2-бўлими «Жорий активлар» деб аталади. Бу айланма маблағларнинг 3 гуруҳига ажратиш мумкин. Буларга:

• 
  захиралар ва сарфлар;
  

• 
  пул маблағлари;
  
• 
  дебиторлар.
  

1. 
   Захиралар ва сарфларга ишлаб чиқарши захиралари, тугалланмаган ишлаб чиқариш, тайёр маҳсулот, қайта сотиладиган товарлар, давр харажатлари киради.
   
2. 
   Пул маблағлари бўлимида кассадаги пуллар, валюта маблағлари, қисқа муддатли қўйилмалар, қайта сотиб олинган ўз акциялари.
   
3. 
   Дебиторларга харидорлар ва буюртмачилар билан ҳисоб-китоблар, уюшган корхоналар билан ҳисоб-китоблар, таъсисчилар ва бошқа дебиторлар билан ҳисоб-китоблар.
   

4.19. Баланс пассивининг таркибий тузилиши
Баланс пассиви ҳам иккита катта бўлимлардан иборат. Буларга:

1. 
   Ўз маблағлари.
   

1. 
   Мажбуриятлар киради.
   

Баланс пассивининг биринчи бўлимида ўз маблағлари акс эттирилиб, улар қуйидаги моддалар бўйича гуруҳланган:

0. 
   устав сармояси;
   
1. 
   қўшилган сармоя;
   
2. 
   захира сармоя;
   
3. 
   тақсимланмаган фойда (қопланмаган зарар);
   
4. 
   мақсадли тушумлар ва фондлар;
   
5. 
   келгуси харажатлар ва тўловлар захиралари;
   
6. 
   келгуси давр даромадлари.
   

Охирги иккита модда олдинги йиллар балансида қисқа муддатли мажбуриятлар сифатида 2-бўлимида кўрсатилади. Аслида эса бу маблағлар ўз маблағларига киритилиши керак.