Махсус таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

Адабиётлар рўйхати 
1. Komilova F.K. Turizm marketingi. o’quv qo’llanma.-T: “Uzinkomsentr”, 2003.
2. Дурович А.П. Маркетинг в туризме. учебное пособие. –М: «Новое знание», 
2004.
3. Котлер Ф., Боуэн Дж., Мейкенз Дж. Маркетинг.Гостеприимство.Туризм. 
учебник. –М: «Юнити-Дана», 2002. 
4. www.uzbektourizm.uz 

---

169 
8-БОБ. ТУРИСТИК МАҲСУЛОТ 
ИСТЕЪМОЛЧИЛАРИНИ МАРКЕТИНГЛИ ТАДҚИҚ ҚИЛИШ 
8.1. Истеъмолчи хулқ-атвори асослари 
Истеъмолчилар хулқларини асослари асосан унинг хуқуқини тушуниш 
билан боғлиқ. Истеъмолчи хуқуқини тушуниш мушкул, унинг асл сабабини 
билиш учун, унинг таъсир этувчи кучларини билиш лозим. Фаоллик энг 
юқори чўққига етади қачонки ундан бир натижа чиқса, бирор бир мақсадга 
йуналтириб ташкил этилса доминантга нисбатан иерархия ташкил этилса. 
Келажакда сифатни ташкил этиш тизими, киши психикасига жамлаб ташкил 
қилувчи, ташкиллаштирилган йўналишнинг шу тури, характери ягоналигини 
кўрсатади. Сабаб яъни Мотив (французча matif) таъсир қилиш, орзулар, ҳавас 
ёки фикрлашни тасвирлаб бериш, шундай хулосага олиб келадики унинг 
ҳаракатини таъсвирлайди. 
Сабаб белгисининг ажратилиши йўналтирилишини билдиради. Бу 
ҳаракат бирор бир мақсад йўналтирилган бўлиши учун, одам ўзининг нимага 
муҳтожлигини ва унга нима етишмаётгалигини билиш учун у ўзи шуни тан 
олиш лозим. 
Кўпгина сабаблар билан бирга кишини хулқи билинади. Ҳозирги вақтда 
ёшларнинг қизиқиши ўрганилган, уларнинг хулқлари бошқаларнинг 
таъсирига боғлиқ. 
Эҳтиёж – бу инсон хаёти давомида ўсиши ва ривожланиши шахсни 
ижтимоий гуруҳини, жамиятдаги мақсадини ўстириш учун мустақил зарурий 
омиллар талабини таъминлайди (мадад беради). Бозорда истеъмолчи ўзининг 
тўлов қобилиятини талаб орқали кўрсатади. Пулни тақсимлашни зарурияти 
ёки имконияти туғилиши билан ҳозирги ва кейинги хулқини уларнинг 
афзалликлари орқали тушунтириш мумкин. Туризм хизмат кўрсатиш нуқтаи-
назаридан маркетинг бўлими ўзини олдига қўйидаги вазифаларни қўяди: 

қандай хизмат кўрсатиш турлари ўзгариши мумкин; 

---

170 

қандай қилиб янги реклама ва савдо-сотиқ ишларини ташкиллаштириш 
мумкин; 
Реклама шу товарни қандай афзалликлари эгалигини кўрсатади ва 
қандайдир натижага эришади; инсон ўзининг эҳтиёжини қондириш учун 
ҳаракат 
қилади. 
Баъзилари 
шундай 
серҳаракатчанки, 
улар 
ўз 
истакларниларини ҳар қандай йўл билан қондиради. Бундан келиб чиқадики - 
сабаб талаб даражаси босимини кучлилигидан келиб чиқади. Шахснинг 
истеъмолини қондириш зўриқишни йўқотади. Лекин кейинчалик янги хоҳиш 
пайдо бўлади. Шундай қилиб давом этаверади. Мана шу ишнинг 
бажарилиши 5 хил амалда бўлади. Ҳақиқатдан ҳам бу кўрсаткичлар ўзининг 
етарли самарасини беради.