Maktabgacha yoshdagi bolalarni matematika tarbiyalash nazariyasi va metodikasi

Raqam tushunchasini o'zlashtirish quyidagilarni o'z ichiga oladi:
- miqdoriy hisob natijasining uning yo'nalishidan mustaqilligini, to'plam elementlarining joylashishini va ularning sifat belgilarini (hajmi, shakli, rangi va boshqalar) tushunish;
- miqdor va tartib ma'nolarini tushunish
Raqamlarning tabiiy qatori va uning xossalari haqidagi fikrlarga quyidagilar kiradi:
-sonlar ketma-ketligini bilish (to‘g‘ri va teskari tartibda sanash, oldingi va keyingi sonlarni nomlash);
- qo'shni sonlarning bir-biridan hosil bo'lishini bilish (bittani qo'shish va ayirish orqali);
- qo'shni raqamlar orasidagi munosabatlarni bilish (katta, kichik)
Raqam tushunchasini o'zlashtirish quyidagilarni o'z ichiga oladi:
- miqdoriy hisob natijasining uning yo'nalishidan mustaqilligini, to'plam elementlarining joylashishini va ularning sifat belgilarini (hajmi, shakli, rangi va boshqalar) tushunish;
-sonning miqdoriy va tartib qiymatini tushunish
Raqam tushunchasini ishlab chiqish
Erta yosh davri (tug'ilgandan 3 yoshgacha) nutqning faol rivojlanishi bilan tavsiflanadi. 3 yoshga kelib bolaning faol so'z boyligi 1300-1400 dan ortiq so'zlarni o'z ichiga oladi. Ular orasida miqdoriy munosabatlarni bildiruvchi ko'plab so'zlar mavjud: ko'p, oz, ko'proq, kamroq, teng, shuningdek, bolalar kattalar nutqidan olingan, ko'pincha ularning matematik mohiyatini tushunmaydigan sonli so'zlar . Bolalar raqamlarni tasodifiy tartibda (bir, uch, sakkiz, besh) nomlashga moyil, garchi ba'zan umumiy qabul qilingan ketma-ketlikda (bir, ikki, uch, to'rt) bo'lsa ham. Biroq, bu hali ular hisobni o'zlashtirganligini anglatmaydi va ularning matematik qobiliyatlari haqida xulosa chiqarishga asos bermaydi (A.M.Leushina). Raqamli so'zlar bolalar tomonidan asosan harakatlarga qo'shimcha sifatida ishlatiladi. Ular bolalar harakatining ritmini ta'kidlaydilar, lekin miqdorni umumlashtirmaydilar (N.A. Menchinskaya). So'z-raqamlarni o'zlashtirish (qarz olish) o'ziga xos "nutq-motor stereotipi" ni yaratadi va individual raqamlar to'xtash uchun signal sifatida ishlaydi. Shuni ta'kidlash kerakki, bolalar juda erta, deyarli bir vaqtning o'zida miqdoriy va tartib raqamlarni o'zlashtiradilar (ikki - ikkinchi, uchta - uchinchi). Bolalarda raqamli ko'rinishlarning rivojlanishining boshida bu raqamlarning ikkala qiymati ham birlikda namoyon bo'ladi. Buni bolalar bir vaqtning o'zida o'zlashtirgan ko'p va ko'proq so'zlar tasdiqlaydi. Birinchi so'z bilan ular ob'ektlar, tovushlar, harakatlar to'plami haqida umumiy fikrni bildiradi va boshqasi yordamida ular to'plamdagi elementlarning ketma-ketligini bildiradi.
Kuzatishlar shuni ko'rsatadiki, kichik yoshdagi bolalar ob'ektlarni sanashda qiyinchiliklarga duch kelishadi, bu esa ob'ektlar bilan harakatlarning nomuvofiqligi va raqamlarni nomlashda namoyon bo'ladi. Bolalar yoki raqamni nomlashga shoshilishadi va hisoblangan narsalarni o'tkazib yuborishadi yoki qo'l harakatlaridan orqada qolishadi va xato qilishadi.
Shuning uchun, to'plamni (to'plamni) elementlarga bo'lish va ularga izchil ishora qilishni o'rgangan bola, ob'ektlarni qayta hisoblashda raqamlarni to'g'ri nomlashga e'tibor berishi mumkin. Bu yoshdagi bolalarda ular kattalardan eshitadigan og'zaki belgilar miqdoriy munosabatlar haqidagi haqiqiy tushunchalaridan oshib ketishi yoki orqada qolishi mumkin. Yosh bolalar vazifalarni to'g'ri bajaradilar - topshirish, olib kelish, tanlash, bitta, ikki, uchta elementni ko'rsatish, lekin ular har doim o'z raqamlarini nomlay olmaydilar.
Shunday qilib, bolalarni hisoblashni o'rgatishda, kattalar nutqidan raqamlarning erta o'zlashtirilishini (qarz olishini) hisobga olish kerak. Biroq, siz raqamlarni assimilyatsiya qilish bilan hisoblashni o'rganishni boshlamasligingiz kerak. Buning oldidan to'plamlar (o'yinchoqlar) bilan amaliy harakatlar qilish kerak.