Manbashunoslik

4.3.2. «Muraqqa’yi Mir Alisher»
“ M u raq qa’yi M ir A lisher” yoki “ M ajm ua’yi m urosilot” ( “ M ak tu blar 
to 'p la m i”) o ‘z davrining nufuzli ruhoniylari — A bdurahm on Jom iy (1414— 
1492), xoja U baydulla A hror (1 4 0 4 -1 4 9 2 ), xoja A hrorning o 'g 'li xoja 
M uham m ad Yahyo (1500-yili o'ldirilgan), xoja A hrorning safdoshi va 
kuyovi M ir A bdulaw al Nishopuriy (1495-yili vafot etgan) va boshqalarning 
Sulton Abu Said M irzo (1 4 5 1 -1 4 6 9 ), S ulton H usayn M irzo va A lisher 
Navoiyga yo'llagan m aktublarini o 'z ichiga oladi.
U sh b u t o 'p l a m A lis h e r N a v o iy to m o n id a n tu z ilg a n i u c h u n
“ M uraqqa’yi M ir Alisher” yoki “ Navoiy albom i” nom i bilan ham ataladi. 
T o 'p lam XIX asrning yirik ziyolilaridan biri Buxoro qozi kaloni Sharifjon 
M axdum sadri Ziyo kutubxonasida bo'lgan va undan A lisher N avoiy
1 A hm edov B. Yuq. asar. 93—9 5-betlar.
34

---

nom idagi X alq kutubxonasining S harq q o 'ly o zm alari bo'lim iga, va u n d a n
keyin — 1943-yili 0 ‘zbekiston F a n la r akadem iyasining S harqshunoslik 
instituti q o 'ly o zm alar fondiga o ‘tkazilgan. U 2178 tartib raqam i bilan
saqlanm oqda.
T o ‘plam da A b durahm on Jom iyning xatlari 334 ta b o ‘lib, u lar shaxsiy 
m azm unda. K o'pchiligi h a r xil iltim o sn o m alard an iborat. U lard a soliq 
va jarim alarn in g og'irligi va soliq y ig 'u vchilarn ing z u lm -u bedodligi, 
T em uriyzodalam ing o ‘zaro nizosi tufayli m am lak at va xalq ahvolining 
og‘irlashgani, shuningdek, m adrasa talabalariga yordam berish to'g'risidagi 
A lisher N avoiy, S ulton H usaynga iltim o sn o m alard an iborat.
Xoja Ahrorning m aktublariga kelsak, u lar 128 ta bo'lib , ular m azm unan 
A b d u ra h m o n Jo m iy xatlariga o 'x sh a sh d ir. U la rd a M o v a ro u n n a h r va 
X urosonning XV asrning II yarm idagi ijtim oiy-siyosiy ahvoli, S am arqand 
hokim i S ulton A bu Said M irzo va X u ro so n pod sho hi S ulton H usayn 
M irzo (1469—1506) o'rtasidagi og‘ir m u n o sab atlar, soliq va jarim alar, 
xususan ta m g 'a solig'ining og'irligi va u n i im k o n i b o ‘lsa, b ek o r qilish 
m asalalari ko'tariladi. Tinim siz harbiy yurishlar va o 'z a ro u rush lam in g 
pirovardida fojiaga olib kelishini T em uriylaiga uqtirishga harakat qilinadi. 
M asalan, Xoja A hror S ulton Abu Saidga yo'llag an b ir m aktubida un i 
O zarbayjon ustiga, un ing hukm dori Q o ra Y u su f ustiga qilm oqchi b o 'lg an
yurishiga qarshi chiqadi. M aktubda, “ H argiz az M arv naguzarid” ( “ Haigiz 
M arv d an n arig a o 'tm a s in la r ”) d eb o c h iq o g o h la n tirg a n i y ozilgan . 
M a ’lum ki, o 'sh a yurish natijasi S ulton A bu Said u ch u n fojia bilan tugadi. 
1469-yilgi jangda u halok b o 'ld i.