MaâRİF (Mevlâna'nın Hocası) seyyid burhâneddin tiRMİZÎ Tercüme Ali Rıza karabulut

söylediği sözler) kendisine vahyedilen vahiden başka bir şey değildir" buyrulmuştur.(Necm 3-4) 
110 Çile: Nefis mücâhedesi yapmak gayesiyle kırk gün bir hücrede çile çıkarmak, perhiz ve riyazat yapmak 
anlamına gelmektedir. Nitekim Sultan Veled Hz.leri çile hakkında şöyle demektedir: "Çile çıkarmak, 
Peygamberlerin sünneti değildir, bu bir âdet ve alışkanlıktır. Eğer dostlar samimi olmazsa, onlardan 
uzaklaşmak için bir köşeye çekilip uzlet yapmak yerinde bir iştir. Fakat samimi dostlardan uzaklaşmak ise 
doğru değildir. Çünkü 'Cemaatte rahmet vardır" buyrulmuştur. Cemaatte rahmet olması, diğer 
varlıklarda da görülmektedir. Mesela bir bitki tek başına istenilen seviyede büyüyemez, fakat yaylada kendi 
cinsinden olan diğer bitkilerle beraber olursa, daha kuvvetli yetişir. Su az olursa, akıp gitmez, olduğu 
yerde kalır, kokuşmaya başlar. Eğer çoğalırsa, bir dere hâline gelerek akıp gider. İşte böylece her şey kendi 
cinsiyle kuvvet bulur. Nitekim Atlar, esterler hemcinsleri olan Esterle daha iyi yol alırlar. Şu halde uzlet 
(çile) yabancılardan uzaklaşmak için yapılmaktadır. Yoksa yarden ve gerçek dostlardan kaçınmak için değil. 
(Maârif, s. 162) 

---

Bir topluluk vardır ki onlar:
"Allah, falan kimseyi bu sırra mahrem (gizli sırlara ortak) etti de, beni 
niçin etmedi?" diye haset ederler. Ben ise, hiç haset etmem ve şöyle derim: O yüce 
makama ulaşan kimse de, benim gibi bir insandır. Acaba o kimse ne gibi sebeplere 
sarıldı da bu makama ulaştı. Ben de çalışır çabalar ve o sebeblere sarılır o makama 
ulaşırım, niçin haset edecekmişim?"
Bu söylediklerim nefsine düşkünlük, aşırı istek ve arzu da değildir. Hatta bu 
hareket gönüle, arzu ettiği şeyleri soğuk gösterir ki, bu soğuk havaya giren kimsenin 
gönlünde yüzbinlerce Huri bile bir pula değmez olur. Bu istek öyle bir dereceye kadar 
varır ki insan, makam ve mevkiden de geçer, bunların sevgisi ise kökünden sökülüp 
gider, o arzular da gönüle soğuk gelmeye başlar, şeyhlerin pek çoğu bu makama 
ulaşamamışlardır. İnsan bu makama ulaştı mı, ilâhî âlemde karşısına önce bir nur 
perdesi çıkar, bütün dilekleri dağıtıp kırar geçirir. O zaman insan, aşağıya doğru bakar 
ve herkesin makamını görür, onların kötülükleri de gözünün önüne gelir ve şöyle 
söylemeye başlar:
"Ey düğümleri çözmek arzusuna düşüpte ölen kimse,
Ey Vuslatta doğup, ayrılıkta can veren kimse!"
111
Yani halkın övündüğü şu bilgilerle, şu düşüncelerle, çile çıkarmakla meşgul olan 
insanlar, maksatlarından daha da fazla uzaklaşmaktadırlar. Bu bilgiler müşkilleri 
çözemez, bunlarla oyalanmak, maksattan uzak kalmak ve kendinden uzaklaşmaktır. 
İnsan, ilk merhalede maksadın başındadır, bu bilgilerle ne kadar oyalanırsa, bu 
düşüncelere ne kadar dalarsa, bu çilelere ne kadar katlanırsa, maksattan o kadar 
uzaklaşmış olur. Onun katında avamın da bir diğeri yoktur, çünkü avamdan maksat, 
halktan ilim tahsil etmemiş câhil kimseler değildir, bilakis ilim tahsil etmekle beraber 
kendilerinde manevî körlük olan kimselerdir. Hulasa: Kişi ilim yönünden ne kadar 
ilerlerse, kendi özünden o kadar uzaklaşır, maksada ulaşmak ve kavuşmaktan o kadar 
uzak kalır, bilgilerle ve içtihadlarla meşgul olduğu müddetçe, kendiliğinden yolculuğa 
çıkmış ve uzaklaşmış olur. Ama mânevi gözleri açık olan ve kendisinde körlük 
bulunmayan kimse avamdan sayılmaz.
(Zikir)
Zikri, göbekten yukarıya doğru; içten ve can-ı gönülden yap! Biz kime 
yönetirsek, o kimse bütün dünyadan yüz çevirir. Meğer ki biz ona yüz çevirmiş 
olmayalım, bunun alâmet ve işareti, dünyadan uzaklaşmaktır. Bizim içimizde bir inci 
vardır, o inciyi kimin yüzüne tutarsak, onun işi bitmiştir, artık o bütün sevgililere, 
bütün dostlara yabancı kesilir. 
112
Burada ince bir sır daha vardır şöyle ki:
Ulu Mevlânâ (Sultânü'l-Ulemâ Bahâeddin Veled) oturuyordu. Hâcegî-i 
Cehvâreger: "Namaz vakti geldi" dedi. Biz hemen kalkıp namaz kıldık. Ondan 
sonra Hâcegî-i Cehvâreger der ki: