MaâRİF (Mevlâna'nın Hocası) seyyid burhâneddin tiRMİZÎ Tercüme Ali Rıza karabulut

Maârifin Yazma Nüshaları :
1— Mevlânâ Müzesi Kütüphanesi 2118 numarada kayıtlı nüsha. Dış ebadı 230x150 
mm. Yazı ebadı ise 150x90 mm.dir. Yaprak sayısı 116, her yaprakta 17 satır, ilk iki 
yaprağı normal tezhipti, diğer yapraklarda yazılar kırmızı mürekkepli bir çerçeve içerisine 
alınmış olup, Argun b.Aydemir b. Abdullah el-Mevlevî tarafından 5 Muharrem 687 Hicri 
tarihinde istinsah edilmiştir.

---

2—Yine Konya Mevlânâ Müzesi 962 numarada (Eski no:79) kayıtlı ikinci nüsha. Dış 
ebadı 320x190 mm. Yazı ebadı ise 225x130 mm.dir. Yaprak sayısı 133, her yaprakta 17 
satır, Talik bir yazı ile 7 Zilhicce 1321 Hicrî tarihinde Derviş İbrahim b. Muhammed 
tarafından istinsah edilmiştir.
3— İstanbul Üsküdar Selimağa Kütüphanesi 567 numarada kayıtlı nüsha,26 sayfa 
ve her sayfada 21 satır, güzel bir nesih hatla 788 Hicrî yılında Mahmud b. Hacı Sevinç 
Bey tarafından istinsah edilmiş olup, baş kısmından bir miktar eksiktir. Her üç nüsha da 
"Mecmûatü'r-Resâil" cinsinden mecmualar içerisindedir.
Maârifin Matbu Nüshası :
Merhum Prof. Dr. Bedîuzzaman Fûrüzanfer, yukarıda özellikleriyle tanıtmaya 
çalıştığımız, yazma nüshalardan en eski tarihli Konya Mevlânâ Müzesi 2118 numarada 
kayıtlı yazma nüshayı asıl kabul edip, diğer nüshalardaki farklılıkları da göstererek, son 
kısmına çeşitli fihristler ve açıklamalar da ekliyerek çok nefis bir şekilde, tahkikli olarak 
1960 yılında bastırmıştır. Bu baskıdan bir adet Kayseri Râşid Efendi Kütüphanesinde 
mevcuttur. Tercümemize esas aldığımız nüsha da budur. Şunu açık bir şekilde ifade 
edeyim ki, merhum Bedîuzzaman' Füruzanfer'in bu baskısı olmasaydı, ne Gölpınarlı'nın 
tercümesi ve ne de bizim tercümemiz hayat bulurdu. Ruhu şâd, makamı cennet olsun.
Tercümesi :
Maârif; 1972 yılında merhum Abdulbâkî Gölpınarlı tarafından tercüme edilerek İş 
Bankası Kültür Yayınları arasında neşredilmiştir. Gölpınarlı'yı bu hizmetinden dolayı tebrik 
eder ve bu hizmetinin gufrân-ı İlâhî'ye vesile olmasını temenni ederim. Ancak bu 
tercüme konusunda bazı sözlerimiz olacaktır. Şöyle ki:
1—Sayın Gölpınarlı tercümede Konya Mevlânâ Müzesinde 2118 numarada kayıtlı 
yazma nüshayı esas aldığını söylüyor (bak.s.23) Halbuki karşılaştırdığınız da göreceksiniz 
ki Prof. Dr. Bedîuzzaman Füruzanfer'in 1960 yılında tahkikli olarak bastırmış olduğu 
matbu nüshayı esas almıştır. Tercümenin sonundaki açıklamalar bölümü de bunun canlı 
şahididir. Çünkü aynı üslup ve aynı şeyler Fûrüzanfer baskısında mevcut olduğu halde 
yazma nüshada yoktur.
2—Tercüme sırasında Tasavvuf Istılahında hoş karşılanmayacak cinsten tercümeler 
ve kelimeler kullanılmış, Tasavvufi Terimler tercüme edilmiştir. Halbuki Tasavvufi Terimler 
tercüme edilmez, ancak tarif edilirler. Misal vermek gerekirse Tasavvuf Istılahında 
mestlik, coşku ve cezbe diye tarif edilen "Sekir" kelimesi, sarhoşluk diye tercüme 
edildiği gibi, "Zikir" kelimesi de, anmak, hatırlamak ve yâd etmek kelimeleriyle tercüme 
edilmiştir. Ahmed kelimesi bir şahsa isim olarak verilmişse, o şahsın adıdır, bütün dillerde 
Ahmed olarak telaffuz edilir, özel bir isimdir, "Güzel, güzellik ve güzel şey" diye tercüme 
edilemez.
3—Edebî bir üslup olarak çoğu kez devrik cümleler ve uydurukça kelimeler 
kullanılmış olduğu için, okuyucunun anlaması âdeta zorlaştırılmıştır.
4—Maârif pek muhtasar, yani özet bir eserdir. Seyyid Burhaneddin Hz.leri sohbet 
sırasında mevzuya delil teşkil etmesi gayesiyle şahit olarak getirmiş olduğu âyet-i Kerîme 
ve Hadîs-i Şeriflerin sâdece konuyu ilgilendiren bölümlerini (istişhad kısmı) almıştır. Yani 
âyet ve hadisleri tam olarak almamış, ancak püf noktası dediğimiz, konuya delil teşkil 
eden az bir kısmı almıştır. Tercüme ise metne sâdık kalınarak muhtasar yapıldığı için, 
okuyucunun anlaması bir hayli zorlaşmıştır.

---