Markaziy osiyo xalqlari etnologiyasi

Kulolchilik.
0 ‘zbekistonning turli hududlarida uzoq yillar 
davomida olib borilgan va davom ettirilayotgan arxeologik qazilm alar 
vaqtida kulolchilik namunalari topilgan. Xorazm, Qashqadaryo va 
urxondaryo viloyatlari, Joshkentdagi Shoshtepa hamda Oqtepadan 
jpiigan sopol buyumlar kulolchilik 0 ‘zbekiston hududidagi eng 
qadimiy amaliy san'at turlaridan biri ekanligiga yorqin dalil bo‘la 
‘adi. A_srlar davomida rivojlanib kelgan ushbu amaliy san'at turining 
z milliy xususiyatlari bilan ajralib turgan va mashhur bir qancha 
'naktablari hamda markazlari, shuningdek, zangori kulolchilik deb 
>.{.algan sohalari mavjud edi.
Xorazm zangori kulolchilikning asosiy markazlaridan biri 
isoblangan. Ko‘hna Xorazmda uchta qadimiy zangori kulolchilik 
.iiaktabi mavjud boMgan: Madir, Kattabog4 va Ko‘hna Urganch 
ulolchilik maktablari. Garchi, hammasi ham zangori kulolchilik, 
juyumlarini yasash bilan band boMsa-da, naqsh shakllari va uslubi 
ihatidan bir-biridan farq qilgan.
Urganch shahridan 16 km janubda joylashgan Madir qishiog‘i 
ciadimdan 
kulolchilik 
markazlaridan 
biri 
hisoblangan 
bo‘lsa
63

---

K attabog‘ qishlog‘i ham qadim dan kulolchilik m arkazlaridan biriga 
aylangan. X X asr boshlarida bu yerda ham 26 ta kulolchilik 
ustaxonasi boMib, ularda 200 dan ortiq hunarm andlar ishlagan. 
Shahrisabzda maxsus kulolchilik m ahallasi mavjud b o ‘lib, 1930- 
yillarda bu yerda 25 dan ortiq kulolchilik d o ‘konlari bor edi. 
S hahrisabz kulollari O qsaroy va A m ir T em ur sag ‘anasini qurishda 
ishtirok etgan.
Toshkent, 
Sam arqand, 
Buxoro 
va 
Rishton 
kulolchiligl 
m ahsulotlari ham azaldan ju d a e'zozlanib kelingan. Masalan. 
Toshkent, 
Sam arqand va R ishtonda laganlar m ashhur bo‘lsa, 
X orazm da badiya deb ataladigan chuqur sopol tovoq ju d a qadimdan 
ishlab kelinayotgan sopol buyum lardan hisoblanadi. Q o ‘li gul o ‘zbek 
kulollari ishlagan sopol buyum lari xilm a-xilligi, nafisligi va jozibalig? 
bilan haligacha barchaning diqqat- e'tiborini o ‘ziga jalb etib 
kelm oqda.